Roebels of niet? Nog altijd onduidelijkheid over betaling Russische gasrekening

• Ewoud Kieviet

  Politiek verslaggever

• Aïda Brands

  redacteur Brussel

Mogen gasbedrijven nu wel of niet indirect in roebels betalen voor Russisch gas? Een dag voordat veel gasbedrijven de rekening aan de Russische gasleveranciers moeten betalen, is er nog altijd veel onduidelijkheid. Volgens de Europese Commissie is het allemaal glashelder, maar veel EU-landen en Europese gasbedrijven weten nog steeds niet waar ze aan toe zijn.

Een aantal weken terug maakte de Russische president Poetin bekend dat Russisch gas voortaan in roebels moet worden betaald, hoewel in de contracten met Europese gasbedrijven staat dat er in euro's of dollars kan worden afgerekend. Toch lijken de gasbedrijven een manier te hebben gevonden om de sanctieregels niet te overtreden en indirect toch in roebels te betalen.

Het Italiaanse gasbedrijf Eni maakt bijvoorbeeld, met toestemming van de Italiaanse regering, gebruik van de door Rusland voorgestelde route. Ze betalen de rekening in euro's en storten dit op een rekening van Gazprombank. Vervolgens wordt er een roebelrekening geopend waarnaar het geld wordt overgemaakt. Daarmee rekent het bedrijf dus formeel in euro's af, maar ontvangt Gazprom de betalingen uiteindelijk toch in roebels.

Bewijzen

Eni lijkt niet het enige bedrijf te zijn dat gebruik maakt van deze route. De Russische vicepremier Alexander Novak zei vandaag dat zeker de helft van de 54 Europese klanten van Gazprom al zo'n speciale roebelrekening heeft geopend.

De verwarring die over deze route heerst heeft te maken met de Europese sancties tegen Rusland. Vorige week vrijdag publiceerde de Commissie een juridische handleiding voor de EU-landen. Daarin staat dat gasbedrijven in euro's moeten betalen als dit in het contract met Gazprom staat. Gasbedrijven moeten nadat ze hebben afgerekend kunnen bewijzen dat er in euro's is betaald, en daar een document voor kunnen leveren.

Druk uit Rusland

Een woordvoerder van de Commissie begrijpt niet wat er zo onduidelijk is: "Het mag in geen geval en het is aan de lidstaten om hierop toe te zien." Voldoen aan de Russische eis om in roebels te betalen is in strijd met de sancties, aldus de Commissie.

Een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat laat weten dat het Nederlandse kabinet nog wacht op het advies van de Commissie. "Als die er is delen wij het advies met de bedrijven, maar het is er nog niet."

Landen als Duitsland en Italië hebben hun gasbedrijven al gezegd dat de betaalroute wel mag. Daar zijn ze bang dat Rusland geen gas meer levert als er niet in roebels wordt betaald. Niemand wil dat de gaskraan wordt dichtgedraaid, zoals Polen en Bulgarije al is overkomen.

Het blijft dus onduidelijk hoe de Europese gasbedrijven hun rekening morgen gaan betalen. Feit is dat de gasvoorraden in Europa nog lang niet voldoende zijn om minder kwetsbaar te zijn voor druk uit Rusland. En juist Russisch gas is nodig om de gasvoorraden aan te vullen. Hoewel de verantwoordelijkheid om erop toe te zien dat bedrijven de sancties naleven bij de EU-landen ligt, is de vraag in hoeverre ze dit in de praktijk echt zullen doen.