Romeins theater, UEFA-stempel: welkom in Feyenoords finalestadion

• Guido van Gorp

In aanloop naar de Conference League-finale tussen Feyenoord en AS Roma is er veel te doen over het geringe aantal kaarten voor fans, het kleine stadion en de atypische voetbalstad Tirana.

"Het stadion is een beetje als het Abe Lenstra Stadion, zo klein", stelde Feyenoord-icoon Willem van Hanegem eerder deze week in het Algemeen Dagblad. Leg deze woorden aan Albanezen voor en je krijgt vermoedelijk gefronste wenkbrauwen. In haast niets lijkt hun volksarena, dat plaats biedt aan 22.500 toeschouwers, op het stadion van Heerenveen.

Een verhaal over een modern voetbaltheater dat gebouwd is op een voormalig voetbalcafé, een plek waar modezaken en UEFA-miljoenen samenkomen.

"Op een dag zullen we een van de mooiste stadions van Europa hebben."

Aan het woord is de Albanese premier Edi Rama. Het is april 2016 en hij speecht tijdens de presentatie van de bouwplannen voor een nieuw volksstadion. Hij droomt hardop, maar weet ook dat de tijd dringt om "de grote schande" te voorkomen.

Het nationale stadion van Albanië oogt in 2016 namelijk als een krakershol. Gaten in de stoep, vergeelde betonnen muren vol graffiti en roestplekken worden er afgewisseld met elektriciteitskabels die slap hangen over de omheining.

Het is er - zachtst gezegd - groezelig. En de UEFA heeft de Albanezen laten weten dat onder deze omstandigheden hier geen enkel Europees duel meer kan plaatsvinden. Het afgeragde stadion voldoet niet aan de normen van het internationale voetbal.

En dus gaat de schop in de grond om dat noodscenario te voorkomen.

Drie jaar later, november 2019, opent het gloednieuwe Air Albania Stadion zijn deuren met een grote ceremonie vol vuurwerk, feest en uitzinnige fans. UEFA-baas Aleksander Ceferin is er ook en prijst de Albanezen voor hun "magnifieke" stadion.

"Afgelopen jaren heeft het Albanese voetbal immens veel progressie gemaakt", erkent de Sloveen. "Het is noodzakelijk dat fans nu wedstrijden kunnen bekijken onder veilige en comfortabele omstandigheden."

Het fundament voor de finale op 25 mei is hier gelegd. Een jaar na de opening wijst het UEFA-bestuur Albanië aan als gastheer voor de allereerste finale van de Conference League. Concurrerende stadions uit Frankrijk, Griekenland en Noord-Macedonië hebben het nakijken.

Premier Rama is trots op het nieuwe volksstadion in de hoofdstad. "Een prestigieus monument" noemt hij het. Een plek waar traditie en de moderne tijd samenkomen.

Officieel speelt Feyenoord straks in het "Air Albania Stadion", maar in de volksmond wordt deze knusse voetbaltempel Arena Kombëtare genoemd. Letterlijk: nationaal stadion.

Het stadion kleurt rood-zwart (verwijzend naar kleuren van de Albanese vlag) dankzij duizenden verticale panelen die de traditionele, handgemaakte Albanese tapijten moeten uitbeelden.

In het stadion zitten historische en geografische verwijzingen. Zo is een van de tribunes vernoemd naar een van de oprichters van de Albanese communistische partij, Qemal Stafa. Het stadion zelf is gebouwd in een achthoek, dat de landsgrenzen moet uitbeelden.

Italianen die voor het stadion staan, zouden zich prima thuis kunnen voelen. Volgens de stadionbouwers is dit stadion onmiskenbaar Made in Italy. Het stadion, gelegen aan het Sheshi Italia (Italiëplein), herbergt luxe die ook niet-voetbalfans moet aantrekken.

Modehuizen Hugo Boss, Elisabetta Franchi en Enrico Marinelli hebben hier een boetiek. Riemen en overhemden uit Florence? Ze zijn hier te koop. Italiaanse babykleding? Hier verkrijgbaar. Italiaans eten? Bij Italian food & drinks, gevestigd op de begane grond.

Zelfs voor de Roma-fans moet het stadion een beetje als thuis voelen. Marco Casamonti, de Italiaanse architect van dit stadion, heeft zich namelijk laten inspireren door de bouwwerken uit het oude Rome.

Symmetrie, rechte lijnen en hoge pilaren vallen op. De ruimte voor de entreehal voelt aan als een Romeins forum, compleet met balkon en balustrade vanwaar neergekeken kan worden op de rest van het voetbalvolk.

Maar nieuw is het niet. Het is het enige restant van het oude stadion. Wie teruggaat in de tijd via Google Maps (dat kennelijk sinds 2016 niet meer geüpdatet is in Tirana) ziet dat de nu zo statige ingang destijds een doodnormaal voetbalcafeetje was, Bar-Kafe Kampionet.