Laatste duiding Ron Fresen: 'Politiek en media zitten in dezelfde klem'
De afgelopen acht jaar stond hij ongeveer elke week - soms dagen achter elkaar - rond 20.00 uur op het dak van het gebouw waar de Haagse NOS-redactie huist. Duiding geven bij het politieke nieuws van die dag; uitleg en context bij wat er was gebeurd op het Binnenhof. Vanavond voor het laatst, want Ron Fresen (63) stopt ermee.
In een van je laatste gesprekken in het NOS Journaal - over het appjesdebat met Hugo de Jonge - zei je dat de politiek gewond is. Is het levensbedreigend?
"Het is een bedreiging voor het systeem dat we hebben. Dat vind ik echt. Als ik iets meer tijd had gehad in die uitzending, dan had ik erbij gezegd 'en het is vooral de politiek die zichzelf verwondt'.
Als je ziet hoe het kabinet steeds de randjes opzoekt van niet informeren of marchandeert met de eerlijkheid. En als je vervolgens ziet hoe de oppositie daarop springt en het uitvergroot tot 'leugenaars' of 'clowns'. De mensen die ons land moeten besturen staan blijkbaar op zo'n manier tegenover elkaar. Van beide kanten is dat overdreven. Doe gewoon je werk, los problemen op, denk ik dan. Dat verwachten mensen van de politiek."
Hoe komt het dan dat het gaat zoals het gaat?
"Veel mensen zijn hier in Den Haag vooral met zichzelf bezig, met hun eigen gelijk. Deels worden ze daarbij opgefokt door sociale media. Je ziet het bijvoorbeeld bij het indienen van moties, die oorspronkelijk bedoeld zijn om het kabinetsbeleid te veranderen. Indieners weten vaak allang dat een voorstel het niet gaat halen. Maar dat maakt ze niet uit, want het is alleen maar de bedoeling om te laten zien dat ze ergens voor zijn waar de rest tegen is.
Hetzelfde geldt voor selectief filmpjes maken van stukjes debat voor op sociale media. Zo ongeveer alle partijen doen dat tegenwoordig. Terwijl het volgens mij moet gaan over de argumenten voor en tegen, de dilemma's bij het oplossen van de grote problemen. Politiek is het afwegen van belangen en niet alleen maar het uitventen van je eigenbelang. Hé, da's een mooie."
Nog even terug naar de gewonde politiek: daarover zei je ook dat er geen dokter in de zaal was. Verdwijnt nu jij stopt na 18 jaar een van de potentiële dokters?
"Er zit kramp in het debat en die wordt steeds erger. Het kabinet doet er weinig aan, de oppositie ook en de journalistiek zit in dezelfde klem. Als je het anders of genuanceerd wil doen, volgt snel het verwijt dat je niet kritisch genoeg bent.
Deze week bijvoorbeeld nog de kwestie bij D66. Daar is heus wel wat aan de hand: die partij wil morele waarden hoog houden en dan duikt zo'n zaak op die niet correct afgehandeld lijkt te zijn. Maar de journalistiek holt achter de Tweede Kamerfractie aan op een manier... Terwijl de crisis niet eens in die fractie zit, maar bij de partijleiding. Je ziet keer op keer dat journalisten zulke brandjes niet willen relativeren, maar dat ze ze liever brandend willen houden."
Kijkers houden ook wel van een goede fik, toch?
"Ik weet niet of dat wel zo is. Neem bijvoorbeeld de crisis bij het CDA in 2010, over al dan niet regeren met Wilders. Toen rende ik ook achter Kamerleden aan. Maar dat ging erover wie dit land gingen besturen. Terwijl de #MeToo-affaire die nu bij D66 speelt niet over de inhoud gaat. Ik denk dat mensen hier niet echt op zitten te wachten. Ze willen heus wel horen wat partijleider Kaag hierover te zeggen heeft, maar niet dat gehijg met die Kamerleden."
"Weet je dat op het moment dat iedereen achter die Kamerleden aanholde een paar deuren verderop werd onderhandeld over het openbreken van het regeerakkoord, waarmee 15 miljard euro was gemoeid? Maak dáár dan een goed verhaal over. Of over de vraag waarom het stikstofbeleid niet van de grond komt. In plaats van dat achter elkaar aan hollen hier op het Binnenhof."
Zeg jij nou eigenlijk bij je afscheid dat vroeger alles beter was?
"Haha, nee nee nee. Als dat het beeld is, dan wil ik dat toch graag bestrijden. Want ik heb me hier net zo schuldig aan gemaakt in het verleden. Aandacht besteden aan het relletje van de dag is ook gewoon leuk, dus ik begrijp die verleiding. Maar als je afscheid neemt en zo'n beetje aan het terugkijken bent, dan kan je wat meer afstand nemen. Ik denk dat als ik boven mezelf zou hangen tien jaar geleden, dan zou ik ook denken: 'jemig Ron, doe even normaal'."
Je weet hoe het beter moet. Denk je dat het ook beter wordt?
"Ik zie het nu nog te weinig. Politici moeten de steun in het land verdienen met wat ze inhoudelijk bijdragen aan het oplossen van problemen. Als de journalistiek daar nou meer aandacht aan geeft en minder aan wie of wat het hardst om aandacht roept... Dat zou het begin van een goede doktersingreep kunnen zijn.
In dat appjesdebat met De Jonge bijvoorbeeld schetste de oppositie een zwart beeld. Zo van: we zijn een jaar verder sinds het roemruchte functie-elders-debat en we zijn nog niets opgeschoten met de nieuwe bestuurscultuur. Ach en wee. En de journalistiek gaat daar dan best ver in mee: Hugo de Jonge spreekt de waarheid niet, zie je wel, er is niets veranderd.
Is het dan niet interessanter om na te gaan wat er eigenlijk wél is gebeurd? Zoek uit wat er nou wel en niet is veranderd en maak daar een goed verhaal over of een kritische beschouwing. In plaats van zo meegaan met het frame van 'het is niks en het wordt niks'. Ik hou niet van dat soort pessimisme in de journalistiek."
Ga je nu je stopt zelf nog in de gaten houden of je adviezen een beetje worden opgevolgd?
"Dat weet ik eigenlijk nog niet. Ik ga een hoop andere dingen doen, maar ik blijf natuurlijk het NOS Journaal kijken en jullie verhalen lezen. Politiek is gewoon machtig interessant. Het gaat, of hoort te gaan, over de wezenlijke vraagstukken in een land in een leven.
Of het nou gaat om de donorwet, bezuinigingen op de jeugdzorg, extra geld naar cultuur, whatever. Allemaal zaken die betekenis hebben voor ons leven. En daar wordt zo verschillend over gedacht. Die strijd over ideeën, over besluiten, dat is en blijft gewoon heel mooi om te zien."
Zo nam Fresen op vrijdagavond afscheid van de kijkers van het NOS Journaal:
