Turkije wil femicide-organisatie verbieden: 'Aanval op alle vrouwen in Turkije'
De Turkse justitie heeft de aanval ingezet op een een vrouwenrechtengroep die strijdt tegen femicide of vrouwenmoord. Het platform 'Wij zullen femicide stoppen' houdt onder meer cijfers bij van het aantal vrouwen dat veelal door een (ex-)partner om het leven wordt gebracht.
In maart stierven in Turkije 24 vrouwen door femicide. Meer dan de helft van de moorden vond plaats in de thuissituatie. De vrouwen werden gedood met vuurwapens, 'scherpe objecten' of door verdrinking. Bij nog eens 19 vrouwen was sprake van een 'verdachte doodsoorzaak'.
De organisatie publiceert iedere maand 'femicide-rapporten', bij gebrek aan goede data over vrouwenmoorden. Daarnaast voert de organisatie geregeld actie op straat om aandacht te vragen voor het groeiende probleem van geweld tegen vrouwen. Maar het is de vraag hoe lang dat nog kan.
De Turkse openbaar aanklager is een zaak begonnen die het voortbestaan van de organisatie op losse schroeven zet. Het landelijke platform met afdelingen in tientallen steden, wordt beschuldigd van 'immoreel gedrag', het strijden tegen 'familiestructuren' en het 'organiseren van demonstraties'. Het OM eist een verbod op de hele organisatie. De eerste zitting is op 1 juni in de rechtbank in Istanbul.
Aanval op alle vrouwen
"Dit is een aanval op alle vrouwen in Turkije", zegt woordvoerder Melek Onder van de vrouwenrechtenorganisatie. Die kreeg grote bekendheid door het organiseren van protesten toen Turkije zich vorig jaar terugtrok uit de Istanbul Conventie, een internationaal verdrag dat overheden dwingt om geweld tegen vrouwen bij de wortel aan te pakken. "De Istanbul Conventie verlaten was een grote misstap en wij blijven de regering hierop wijzen. Ze zien ons als bedreiging omdat we kritisch zijn."
Zo zagen die protesten er toen uit:
De Turkse regering is van mening dat het verdrag in strijd is met traditionele familiewaarden. Sommige conservatieve prominenten beweerden dat het leidt tot meer echtscheidingen, omdat het vrouwen aanmoedigt bij hun man weg te gaan. Ook de focus op gendergelijkheid in het verdrag zou niet passen in de Turkse cultuur.
Het conflict tussen de progressieve vrouwenbeweging en de conservatieve AKP-regering heeft niet zozeer te maken met de erkenning van het probleem van femicide. "Niemand zegt dat vrouwenmoord ok is", zegt Onder. "Maar we moeten kijken naar de oorzaak en de oplossing. We moeten werken aan gelijkwaardige rolpatronen in het gezin. Anders los je het geweld niet op."
Protest wordt neergeslagen
Demonstraties voor vrouwenrechten, vooral die tijdens internationale vrouwendag, worden geregeld door de politie neergeslagen, er wordt traangas ingezet en activisten worden gearresteerd. Vorig jaar trokken de protesten veel aandacht. Uit peilingen bleek dat een meerderheid van de Turken het niet eens was met Erdogans besluit om uit de Istanbul Conventie te stappen. Ook binnen AKP-kringen was veel steun voor de Conventie. Niet in de minste plaats omdat de dochter van president Erdogan, voorzitter van een conservatieve vrouwenorganisatie, er een pleitbezorger van was.
Erdogan hield zijn achterban tevreden door te stellen dat Turkije geweld tegen vrouwen actief zou gaan bestrijden, maar op z'n eigen manier. Er kwam een meldings-app voor vrouwen in nood en een wetsvoorstel om straffen te verhogen.
Afgelopen weekend nodigde president Erdogan een groep nabestaanden uit van slachtoffers van femicide. In het presidentiele paleis mochten ze samen met Turkije's machtigste man het vasten van de ramadan breken, de Iftar nuttigen. "We zijn vastberaden iets te doen aan het geweld tegen vrouwen," zei hij. "We zullen ons ontdoen van de schande van femicide."
'Ze kunnen ons niet stoppen'
Erdogan had misschien het voordeel van de twijfel gekregen van de Turkse vrouwenbeweging als niet in diezelfde week de gerechtelijke strijd was begonnen over het voortbestaan van de organisatie die femicide op de agenda heeft gezet.
"We zien dat onze strijd een grote impact heeft op de samenleving," aldus Onder. "Toen we begonnen erkende de regering de term femicide niet eens. Nu horen we zelfs de president spreken over het probleem van femicides in Turkije."
Op de dag van Erdogan's iftar-bijeenkomst in Ankara, gingen de vrouwen honderden kilometers verderop in Istanbul opnieuw de straat op, zoals altijd met spandoeken en foto's van vermoorde vrouwen in de hand en met de inmiddels bekende slogans: 'We zullen nooit alleen lopen' en 'We zullen femicide stoppen'. Nu is erbij gekomen: 'Ze kunnen ons niet stoppen' en 'We gaan door'.
