Misstanden bij reclame van online financiële dienstverleners
Het jaar 2021 was een sterk en veerkrachtig economisch jaar van herstel in de pandemie. Op de effectenbeurs sneuvelden records en veel mensen sloegen aan het beleggen. De woningmarkt blijft oververhit en de inflatie stijgt, en economische en geopolitieke onzekerheden zorgen voor veel volatiliteit.
"Het optimisme in turbulente tijden vraagt om extra alertheid op risico's, vooral bij de financiële dienstverlening aan particuliere beleggers en huizenbezitters", zegt Laura van Geest, voorzitter van toezichthouder Autoriteit Financiële markten (AFM) naar aanleiding van het jaarverslag over 2021.
"Het is opletten geblazen", zegt Van Geest. "Waar we beducht op zijn is dat mensen langs de automatische piloot werken en gewend zijn aan lage rente. Ze denken ten onrechte dat aandelenkoersen alleen maar kunnen omhoog gaan en dat ze met deze lage rente de hypotheek prima kunnen financieren. Maar dat gaat veranderen en daar moet je wel op berekend zijn."
Verkapte reclame
Nederland telt momenteel 1,9 miljoen huishoudens die beleggen, in de afgelopen twee coronajaren zijn er een half miljoen bijgekomen. Beleggen in aandelen, crypto's, spacs (speciale beursbedrijven) en crowdfundingplatforms heeft in de pandemie een grote vlucht genomen, mede door de lage rente en makkelijke beleggingsapps.
Twee op de drie beginnende beleggers beleggen op eigen houtje, het zogeheten execution only. Ze maken veelal gebruik van laagdrempelige beleggingsapps en halen hun informatie van sociale media. Daarbij spelen influencers rond financiële kwesties, zogeheten finfluencers, een rol die niet altijd even duidelijk is. Wat eruit ziet als een advies, is soms verkapte reclame.
Uit onderzoek blijkt dat 1 op de 3 zelfstandige beleggers onnodig risico's loopt. De neiging om vaak te kopen en te verkopen en daarmee onnodige kosten te maken is niet verstandig, en ook de risico- en rendementsspreiding in soorten financiële producten is niet optimaal. Ongeveer 12 procent van de zelfstandige beleggers kan hierdoor mogelijk in financiële problemen raken, denkt de AFM.
"Het is een nieuwe markt en door de digitalisering zijn er allemaal nieuwe producten ontstaan die je met een app kun doen", zegt Van Geest. "In de tijd van de campinghausse (in 1997) belden mensen de bank of beurshandelaar met hun mobiele telefoon, nu kun je zelf orders plaatsen met je mobiel en dat is nieuw. Het geeft ook nieuwe distributiekanalen, vroeger met reclame in de krant en nu een influencer met een leuk filmpje."
'Gratis' beleggen
Ook de reclame-uitingen van online brokers deugen niet altijd, waarschuwt de AFM. Uitingen als 'gratis beleggen', en 'commissievrij beleggen' en verhullend taalgebruik over de kosten en risico's, zetten beginnende beleggers op het verkeerde been.
Voor de reclame van online brokers gelden normen. De informatie over financiële producten en diensten dient correct, duidelijk en niet misleidend te zijn. Kosten als fondskosten, transactie- en valutakosten die wel degelijk betaald worden mogen niet weggemoffeld worden achter termen als 'gratis' en 'kosteloos'. De toezichthouder wil dat marktpartijen het beleggersbelang meer vooropstellen.
