Horeca en toerisme krijgen het financieel moeilijker nu coronasteun is stopgezet

• Linda Wisse

De coronasteun van de overheid leidde tot een historisch laag aantal faillissementen. Nu die steun is stopgezet, stijgt het aantal faillissementen weer in vergelijking met vorig jaar. Het kan een kantelpunt zijn, maar volgens economen geldt dat alleen voor specifieke sectoren.

Vorig jaar berekende de Rabobank dat de loonsteun (NOW) en de aanvulling voor zzp'ers (Tozo) 230.000 werklozen en 5300 faillissementen heeft voorkomen. Hugo Erken, Rabobankeconoom die de berekeningen maakte, komt nu zelfs uit op 7400 faillissementen die zijn voorkomen dankzij de coronasteun.

'Geen weggegooid geld'

"Het is zeker geen weggegooid geld. En faillissementen moet je zien als een elastiekje dat knapt: op een gegeven moment trekken bedrijven het niet meer", zegt Erken. Volgens hem hebben vooral ondernemers in de horeca, entertainment en het toerisme het zwaarder nu de coronasteun weg is. "Daar zit minder vet op de botten, omdat zij tijdens de coronacrisis ook gedwongen dicht waren of niets konden door de maatregelen."

De Kamer van Koophandel telde afgelopen maand 160 faillissementen. Volgens Erken is dat niet zo schokkend, omdat het aantal faillissementen nog steeds onder het langjarig gemiddelde zit. "Op basis van de ontwikkeling van de economische activiteit en financiële buffers bij bedrijven zou je 360 faillissementen mogen verwachten."

Belastingschulden

Bedrijven krijgen niet alleen geen coronasteun meer, ook moeten zij sinds deze maand weer omzet- en loonbelasting gaan betalen. De opgebouwde belastingschulden tijdens de coronacrisis moeten vanaf 1 oktober worden afgelost. Ondernemers krijgen daar vijf jaar de tijd voor. Volgens de laatste stand per 24 februari hebben ondernemers een belastingschuld van in totaal 20,5 miljard euro bij de Belastingdienst.

"Een substantieel deel zal de belastingschulden niet kunnen terugbetalen, ondanks de riante betalingstermijn van vijf jaar", zegt Diana Jansen. Zij is fiscaal advocaat en helpt onder meer ondernemers die kampen met belastingschulden. Jansen wijst erop dat ook gekeken moet worden naar de overlevingskans van een bedrijf. "Het betalen van de belastingen begint nu pas weer. Dus als je nu al kopje ondergaat, heb je ook geen bestaansrecht meer."

Zie hieronder hoeveel miljard is begroot voor de coronasteun vanuit de overheid:

In de praktijk ziet Jansen vooral kleinere ondernemingen of ondernemers die het moeilijk hebben. "Zeker de horeca heeft het zwaar en ze lopen steeds tegen een muur aan. Na de lockdowns hebben ze te maken met personeelstekorten en nu ook de inflatie." Ze verwacht dat mensen gaan besparen op eten buiten de deur. Dat betekent minder klandizie voor de horeca. "Het geld klotst niet tegen de plinten."

Rabobankeconoom Erken voegt daaraan toe dat we aan de vooravond van een grondstoffencrisis zitten, waar we weinig grip op hebben. "Veel bedrijven hebben staal, aluminium, olie en gas nodig. Wel is er een verschil met de coronacrisis: corona was een risico waar ondernemers zich met geen mogelijkheid tegen konden indekken, terwijl dat voor hogere grondstofprijzen wel voor een deel geldt."

Erken pleit daarom ook niet direct voor steun vanuit de overheid voor bedrijven: "Met overheidssteun konden we de coronacrisis overbruggen, maar nu is het belangrijk dat ook de economische dynamiek terugkeert. Tegen de achtergrond van forse steunpakketten zijn namelijk veel mensen 'vastgehouden' in sectoren die de komende tijd wat moeten afslanken."

Terugbetalen

Wel helpt het ondernemers als de Belastingdienst soepeler omgaat met het saneren van belastingschulden. Want volgens Jansen bestaat een groot deel van de belastingschuld uit niet betaalde loonbelasting, wat een flinke kluif is voor ondernemers. "Dan hebben ondernemers weer een frisse start. En de uitgestelde loonbelasting was anders misschien een WW-uitkering geweest. Want zonder loonsteun hadden ondernemers waarschijnlijk tijdens de coronacrisis gedacht: weg met dat personeel."

De komende tijd worden de definitieve bedragen aan coronasteun vastgesteld op basis van de echte omzet die in alle periodes van de afgelopen twee jaar zijn behaald. Dat betekent dat ondernemers nog extra geld kunnen krijgen of juist moeten terugbetalen. Voor de eerste periode loonsteun van maart tot mei 2020 heeft 70 procent van de bedrijven een deel moeten terugbetalen.