Aleksandr haalde zijn oma (89) op uit bevrijd Prybirsk: 'We waren bang voor bloedbad'

• Chiem Balduk

  Redacteur Buitenland

In de dagen voor de terugtrekking van Russische troepen kreeg Aleksandr vanuit de hoofdstad geen contact meer met zijn 89-jarige oma, die in een dorpje nabij Belarus woont, Prybirsk. "Het laatste teken van leven was een week geleden, daarna was er geen telecom en elektriciteit meer."

Dinsdag leek de kust veilig. Aleksandr besloot daarop samen met zijn broer en oom naar zijn oma te reizen. Ze woont al haar hele leven op het stukje grond waar ze in 1933 geboren is. Als kind maakte ze de zware gevechten rond Kiev in de Tweede Wereldoorlog mee. En in 1986 de kernramp van Tsjernobyl, op zo'n 50 kilometer van haar dorp. "En nu op haar oude dag, weer een oorlog."

Aleksandr vreesde voor haar leven. "We waren heel bang dat de Russen bij het terugtrekken een bloedbad in Prybirsk zouden aanrichten, zoals ze in Irpin, Boetsja en Borodjanka hebben gedaan." Het viel mee, het dorp is grotendeels met rust gelaten. Er is 'alleen maar' geplunderd, gestolen en gesloopt.

En zijn oma? Die bleek in orde, ondanks haar bloeddruk- en hartproblemen. "Haar naam is Nadia, dat betekent hoop", zegt Aleksandr trots.

Aleksandr heeft het weerzien met zijn oma gefilmd:

Het was voor de 89-jarige Nadia een zware tijd. "Ze was heel erg bang dat haar kleinkinderen iets zou overkomen. Net als haar neven uit de buurt, maar die wisten te vluchten voordat de Russen kwamen." De alleenwonende dame kreeg veel hulp van haar buren. "Zonder hen had ze het niet overleefd."

Aleksandr bracht een groot deel van zijn jeugd door in het groene Prybirsk. Het ligt op zo'n 80 kilometer rijden van zijn huis in Kiev, maar deze week moest hij 250 kilometer afleggen om er te komen. "De hoofdweg is ontoegankelijk geworden doordat bruggen zijn opgeblazen. Door onze eigen troepen, zodat de Russen klem kwamen te zitten in een nogal onbewoond gebied met veel bos en moeras."

Onderweg naar oma Nadia zag Aleksandr de verwoestingen die zijn aangericht door de Russen, die hij consequent 'Orks' noemt, verwijzend naar de bloeddorstige wezens uit de klassieker Lord of the Rings. "Het is echt vreselijk, apocalyptisch. Ik heb 150 tot 200 verwoeste auto's gezien. Allemaal verbrand, doorboord door kogels of vernield door een tank."

Ook kwam hij aangevallen ambulances en uitgebrande pantservoertuigen tegen:

Dinsdag kwam Aleksandr als een van de eersten die hulp kunnen bieden aan na de Russische terugtrekking uit Prybirsk. Zijn auto was volgeladen met levensmiddelen: "Van luiers, douchegel en medicijnen tot rijst, suiker en brood. Ook hebben we jerrycans met diesel meegenomen, zodat onze broeders weer kunnen rijden." Vrijwilligers en brandweerlieden zijn bezig met het opruimen van alle "gevaarlijke rotzooi", zoals mijnen en onontplofte explosieven.

De 89-jarige Nadia hoeft de opruimoperatie niet mee te maken. Zij is door Aleksandr meegenomen naar het relatief rustige Kiev. Samen met haar zus Maroesja, uit het nabijgelegen dorp Rusaky. Ze slapen in Aleksandr's flatje. "Ik heb drie kamers en een gang, dus dat past wel."

Zodra de telefoon- en elektriciteitslijnen zijn hersteld, gaat oma Nadia weer terug. Ze wil de rest van haar leven op de plek blijven waar ze altijd heeft gewoond.