'Nederland niet doeltreffend met opsporen Russisch vastgoed'

• Gidi Pols

  redacteur Economie

Ruim een maand na de afkondiging van de sancties tegen Rusland is het nog steeds onduidelijk wie Russisch vastgoed in Nederland moet opsporen. Het Kadaster, waar alle informatie over het eigendom van vastgoed te vinden is, laat weten nog geen opdracht gekregen te hebben om Russisch bezit in kaart te brengen.

Mede hierdoor is het onduidelijk of er Nederlandse panden in handen zijn van Russen tegen wie strafmaatregelen zijn getroffen. Terwijl er wel sterke aanwijzingen zijn dat oligarchen hier vastgoed hebben gekocht.

Banken, beleggingsinstellingen en trustkantoren bevroren in totaal voor zo'n 400 miljoen euro aan Russische tegoeden, meldde minister Kaag vorige week in een Kamerbrief. Maar bevroren vastgoed stond niet op het lijstje.

"Het overzicht in de Kamerbrief betreft alleen meldingen van bevroren tegoeden bij financiële instellingen. Alleen voor deze instellingen geldt de plicht bevriezingen te melden. Het overzicht gaat niet over bezittingen zoals huizen of jachten", laat een woordvoerder van Financiën weten.

Geen afspraken

Ook woordvoerders van Justitie en Veiligheid, Economische Zaken en Klimaat en Binnenlandse Zaken zeggen dat het opsporen en in kaart brengen van vastgoed van Russen niet onder het takenpakket van hun ministerie valt. Hetzelfde geldt voor toezichthouders De Nederlandsche Bank en Autoriteit Financiële Markten.

Er is een interdepartementale werkgroep, maar het ministerie van Buitenlandse Zaken, aangesteld als coördinator van de strafmaatregelen tegen Rusland, laat weten dat de leden daarvan nog geen verdere afspraken hebben gemaakt over wie precies wat doet.

Sanctie-experts zijn verbaasd over het optreden van Nederland. "In landen als Italië, Verenigd Koninkrijk en Frankrijk zie je toch dat ze hier op het oog doeltreffender mee omgaan", zegt sanctie-advocaat Sebastiaan Bennink. "Het verbaast mij echt dat er publiekelijk nog geen duidelijk signaal is afgegeven in Nederland."

Eind februari zei de Franse minister van Financiën Bruno Le Maire al dat de autoriteiten daar bezig waren om alle bezittingen van oligarchen in Frankrijk in kaart te brengen. Inmiddels zou er al op zo'n dertig panden beslag zijn gelegd. Ook de Italianen legden half maart al beslag op kapitale villa's van oligarchen in onder meer Toscane en op Sardinië. En in het Verenigd Koninkrijk stelde een minister eerder deze maand voor om Oekraïense vluchtelingen onder te brengen in de Londense panden van rijke Russen.

Russen in Nederland

En dat terwijl er wel degelijk Russische oligarchen zijn die een huis in Nederland gekocht hebben, zegt Ignace Meuwissen. De Belg verkocht vorig jaar zijn bedrijf, waarmee hij jarenlang Europees vastgoed verkocht aan rijke Russen. Hij zegt met zijn bedrijf betrokken geweest te zijn bij Russische aankopen op de Amsterdamse grachten.

Ook de gemeente Amsterdam zegt dat er Russische vastgoedbedrijven actief zijn in de stad. "Veelal is voor ons niet duidelijk hoe deze bedrijven zijn gefinancierd en hoe de relatie met eventuele Russische eigenaren is die op de sanctielijst staan", zegt een gemeentewoordvoerder.

"Er is een enorme leemte in het toezicht rond vastgoed", concludeert advocaat Heleen op de Linden, gepromoveerd op eerdere Europese sancties tegen Rusland. "Het is heel opmerkelijk dat het Kadaster hier geen functie in krijgt."

Toch verrast het Op de Linden niet. "Ook bij de sancties na de inval op de Krim zag je dat Nederland de handhaving veelal op zijn beloop liet." Bovendien: "Goed handhaven kost veel geld en het is van tevoren niet zeker of het iets oplevert."