Graanteelt wordt aantrekkelijker, 'maar boeren gaan het niet massaal meer verbouwen'

• Jules Jessurun

  redacteur Online

Door de stijgende graanprijs door de oorlog in Oekraïne wordt het aantrekkelijker voor Nederlandse boeren om graan te verbouwen, maar dat betekent niet dat ze nu massaal gaan kiezen voor graanteelt als inkomstenbron, zeggen landbouwexperts.

Ook boer Pieter Evenhuis heeft dit voorjaar meer graan gezaaid, vertelt hij in het NOS Radio 1 Journaal. Hij heeft een akkerbouwbedrijf in Giethoorn. Op een perceel waar hij anders waarschijnlijk snijmais zou verbouwen, heeft hij nu gekozen voor tarwe. "Normaal zitten de prijzen net onder de 20 euro per 100 kilo. Tegenwoordig praat je over prijzen van ongeveer 30 euro."

In Nederland worden granen vooral ingezet voor de vruchtwisseling. Vruchtwisseling is het op een perceel na elkaar telen van verschillende gewassen om bodemziekten te voorkomen. Het graan wordt dan eens in de twee tot vier jaar geteeld om de bodem vruchtbaar en gezond te houden.

Maar met de toenemende graanprijs ziet ook boerenbelangenorganisatie LTO Nederland een toename in belangstelling bij Nederlandse boeren. "Feit is dat het zaaizaad voor zomertarwe is uitverkocht. Dat geeft wel iets aan", vertelt beleidsmedewerker Arjen Brak.

Graan voor brood uit Frankrijk en Duitsland

Oekraïens en Russisch graan zijn zeer belangrijk voor de graantoevoer in de wereld. Rusland is de grootste graanexporteur ter wereld en Oekraïne de nummer vijf. Door de oorlog stokt de export en lopen de graanprijzen wereldwijd op.

Nederlands graan speelt in de graanhandel wereldwijd geen grote rol. Het maakt nog geen 1 procent uit van de markt in de EU en wordt vooral gebruikt als veevoer. Voor brood wordt vooral meer eiwitrijk graan gebruikt uit Frankrijk en Duitsland.

Officiële cijfers ontbreken nog, maar landbouworganisatie CZAV, die 3000 boeren en tuinders in Zuid-Nederland vertegenwoordigt, liet eerder aan RTL Nieuws weten dat de graanproductie bij de aangesloten boeren met 5 tot 10 procent zal toenemen.

Of dat ook landelijk geldt, is lastig te bepalen, maar Brak denkt niet dat het ondanks de toename om extreem grote hoeveelheden extra graan gaat. "Je hebt als boer een bouwplan. In een voorafgaand jaar of al eerder bepaal je wat je op je percelen hebt staan. Er is maar beperkte ruimte om daar van af te wijken."

Leveringsplicht

Ook hebben boeren vaak al afspraken over levering van bepaalde hoeveelheden producten. Zo kunnen suikerbietentelers bijvoorbeeld niet zomaar overschakelen op tarwe, omdat ze een leveringsplicht hebben aan een suikerfabriek, legt akkerbouwonderzoeker Bert Smit van onderzoeksinstituut Wageningen Economic Research uit.

Ook voor aardappeltelers geldt een dergelijke afspraak. "Misschien hebben zij nog een klein hoekje waar niets op staat en waar zij zomertarwe op kunnen verbouwen, maar dat is echt een heel klein gebied."

Volledig overschakelen op tarwe is ook onaantrekkelijk voor boeren omdat het rendement van tarwe nog altijd veel lager ligt dan voor andere gewassen, beaamt ook boer Evenhuis, die vooral afhankelijk is van de teelt van aardappelen. "De tarweprijs kan wel omhoog gaan, maar als de prijs van aardappelen 1 of 2 cent omhoog gaat, is dat voor mij net zo veel als een stijging van 100 procent van graan."

Maar ook als boeren geen extra graan gaan verbouwen, zullen zij wel wat merken van de stijgende graanprijs, denkt onderzoeker Smit. "In zijn algemeenheid is het zo dat een hogere graanprijs leidt tot een hogere prijs van andere gewassen."

De graanprijs legt een "bodem in de markt", zegt hij. "Graan wordt over de hele wereld geteeld en is relatief eenvoudig te telen. Iedere boer heeft het als vruchtwisselingsgewas. Een boer die normaal ook andere gewassen verbouwt, kan dan ook zeggen: ik ga alleen tarwe verbouwen. Daarom wordt de graanprijs altijd als referentie gebruikt bij bijvoorbeeld contractonderhandelingen over levering van aardappelen aan de frietfabriek."