De Nederlandse krijgsmacht is in een slechte staat. Het leger kan op dit moment ons eigen grondgebied niet verdedigen. Slechts de helft van de beschikbare eenheden zijn klaar om ingezet te worden. Reden: jarenlange bezuinigingen en achterstallig onderhoud.
Door de oorlog in Oekraïne en de dreiging vanuit Rusland worden we in Nederland met de neus op de feiten gedrukt. Het huidige Kabinet besloot in het coalitieakkoord al om deze kabinetsperiode 10,7 miljard euro extra te investeren in Defensie. Maar hiermee wordt de 2 procent van het bruto binnenlands product, afgesproken in de NAVO, niet gehaald. Daarvoor moet er gemiddeld nog zo'n twee miljard euro per jaar extra worden geïnvesteerd in de krijgsmacht.
Oud-commandant der strijdkrachten Tom Middendorp vindt dat Nederland snel aan die afspraak moet gaan voldoen.
"Laten we die 2 procent als ondergrens hanteren. Daarbij vind ik het ook wel van belang dat we niet in een soort politiek opportunisme terechtkomen. Dat we nu met veel krokodillentranen investeren, en dan over twee jaar, bij de volgende verkiezingen weer de sluitpost zijn. Als je dit serieus neemt, dan moet je het ook verankeren. Dan moet je ook zorgen dat het bijvoorbeeld in een soort defensiewet wordt vastgelegd, zodat het niet een soort modegrill wordt die gaat fluctueren."
Krijgsmacht in slechte staat
Jarenlang is er bezuinigd op de Defensiebegroting. En daardoor staan we er niet goed voor, zegt defensie-expert Danny Pronk van Instituut Clingendael. "Het ontbreekt eigenlijk aan alles. We missen bijvoorbeeld mensen om bepaalde vacatures in te vervullen. Maar het ontbreekt ook aan materieel, reserve-onderdelen en voorraden. Defensie staat er niet erg best voor."
De politiek weet dit al jaren. Eind 2020 verscheen de Defensievisie 2035, een toekomstvisie voor versterking van het Nederlandse leger. In de dreigingsanalyse staat onder andere dat het aanpassingsvermogen aan onvoorspelbare tegenstanders ontbreekt. Daarnaast staat het overwicht van NAVO onder druk. Ook is Defensie de laatste twintig jaar hoofdzakelijk ingezet voor tweede hoofdtaak - de bescherming en bevordering van de internationale rechtsorde en stabiliteit.
Maar om ook aan de eerste Grondwettelijke hoofdtaak te kunnen voldoen het beschermen van het eigen grondgebied moeten er nog veel achterstanden worden weggewerkt. In de Defensienota was te lezen dat 'we niet voldoende zijn opgewassen tegen hoogwaardige tegenstanders en niet voldoende zijn uitgerust voor een langdurig conflict.' Volgens Middendorp is dat probleem voorlopig niet opgelost.
"Het is belangrijk om schade uit verleden te repareren en de krijgsmacht weer helemaal inzetbaar te krijgen. Maar het is ook belangrijk om toekomstige dreigingen het hoofd te kunnen bieden. We zien in Oekraïne dat dreigingen waarvan we dachten dat ze nooit meer zouden gebeuren, wel gebeuren."
Een groot probleem is het aantrekken van voldoende geschikt personeel. Er werken ruim 68.000 mensen bij Defensie, van wie zeker 41.000 militairen. Volgens de laatste cijfers zijn er 8800 openstaande functies. Die worden nu niet allemaal ingevuld. "Al die lege stoelen die moeten worden gevuld. Je hebt technici en IT-specialisten nodig. Maar daar is ook een tekort aan in de burgermaatschappij", zegt Defensie-expert Danny Pronk.
Het snel op orde brengen van de krijgsmacht is niet mogelijk. Alle investeringen die gedaan worden, hebben pas op de langere termijn effect. Toch kun je ook op de korte termijn iets doen. Pronk: "We kunnen investeren in het ophogen van munitievoorraden. De raketvoorraad die wij hebben, is heel erg beperkt. Neem de voorraad die we hebben voor de Patriotluchtafweersystemen. Die schieten we er in een halve dag doorheen. Daarna is het wapensysteem waardeloos geworden."
Bekijk ook deze video over de staat van het Russische leger. Wat weten we daar precies over? En waarom is een goede logistiek misschien wel het belangrijkste om een oorlog te winnen?
