Reparatie koopkracht door het kabinet: wie wordt ermee geholpen?
Voedsel, benzine, gas: de lijst met producten en diensten die duurder worden, wordt steeds langer. Afhankelijk van het inkomen en uitgavenpatroon hakt dat er bij steeds meer mensen financieel in. Het kabinet komt daarom met een miljardenpakket om het koopkrachtverlies van Nederlanders te dempen. Wie profiteert daarvan?
Eerst even de tegemoetkomingen van het kabinet op een rij: de accijns op brandstof gaat per 1 april omlaag. Drie maanden later, in juli, volgt een verlaging van de btw op gas en elektriciteit. Minima zien dan ook de tegemoetkoming voor hun hoge energierekening eenmalig oplopen naar in totaal 800 euro.
'Iedereen gaat het merken'
Het kabinet richt zich met dit pakket ter waarde van 2,8 miljard euro naar eigen zeggen op de laagste en middeninkomens. Volgens Arjan Vliegenthart, directeur van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud), is dat ook gelukt, maar hij zegt ook dat de prijsstijgingen alsnog iedereen zullen raken.
"De verlaging van de accijns en btw is een voorbeeld van generiek beleid. Daarnaast is sprake van maatwerk voor de groep die het het lastigst heeft. Die combinatie is de juiste insteek. Tegelijkertijd geldt dat de plannen samen het koopkrachtverlies niet helemaal zullen wegnemen. Iedereen gaat het in de portemonnee merken."
"Al maanden worden mijn collega's en ik platgebeld door inwoners die financieel kopje onder dreigen te gaan", zegt Peter Heijkoop, wethouder in Dordrecht en portefeuillehouder Armoede bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Heijkoop noemde de eerder genomen maatregelen onvoldoende voor minima.
Het kabinet zegt minima te willen bereiken, maar het bereikt hiermee vooral de midden- en hoge inkomens.
Hij is blij met het pakket. "Het doet echt recht aan het appèl wat wij hebben gedaan om meer te doen voor lage inkomens. Maar het kabinet moet alsnog werk maken van structurele oplossingen, zoals het verhogen van het minimumloon en de verduurzamingen van de honderdduizenden woningen die onvoldoende zijn geïsoleerd."
Sommige economen zetten vraagtekens bij het pakket. Zo zegt ING-hoofdeconoom Marieke Blom dat het kabinet hiermee zijn doel voorbijstreeft. "Het kabinet zegt minima te willen bereiken, maar het bereikt hiermee vooral de midden- en hoge inkomens. Daar gaan de meeste euro's naartoe, dankzij de accijns- en btw-verlaging op brandstof en energie."
Te cru
Volgens Vliegenthart van het Nibud is het belangrijk dat gemeenten snel werk maken van de uitvoering en er goed in de gaten wordt gehouden dat iedereen die recht heeft op compensatie die ook daadwerkelijk krijgt. Heijkoop zegt dat de meeste gemeenten binnen enkele weken de compensatie uitbetalen.
"Daar heb ik vertrouwen in. In Dordrecht is het een kwestie van een druk op de knop voor de uitbetaling. Ik vind daarnaast dat gemeenten ook de compensatie moeten uitbetalen aan mensen die net boven de 120 procent van het minimuminkomen zitten, de grens die het kabinet heeft getrokken voor de energiecompensatie. Het is te cru om mensen die elke dag naar het werk gaan en een gezin onderhouden, hier net naast te laten grijpen."
'Geen economisch argument'
Volgens econoom Blom zal het miljardenpakket ertoe leiden dat de staatsschuld stijgt. Toekomstige generaties zullen hiervoor dus de rekening betalen. "In Nederland zijn er twee momenten waarop de begroting kan worden aangepast: bij de voorjaars- en miljoenennota. Dat dit nu tussentijds gebeurt, is historisch. En de economische bodem ervoor ontbreekt."
Blom pleit voor budgetneutrale steun van de overheid. "Verhoog voor de laagste inkomens bijvoorbeeld de heffingskorting, en bouw die extra snel af zodat hogere inkomens dit gaan betalen. Mensen voelen zoiets in de portemonnee, maar dan doet het kabinet wel wat het zegt dat het wil. Economen zijn het hierover eens: je moet de kosten niet leggen bij de toekomst."
