Oekraïense topadviseur: 'Met Poolse straaljagers kunnen we de Russen stoppen'

• Chiem Balduk

  Redacteur online

De mogelijke levering van Poolse straaljagers aan Oekraïne kan een keerpunt betekenen in de oorlog. Dat zei Markiyan Lubkivsky, adviseur van de Oekraïense minister van Defensie, gisteravond tegen de NOS. "Dit kan ons helpen om de Russen ook in de lucht te verslaan."

Het is nog onduidelijk of, en zo ja hoe en wanneer de straaljagers van het type MiG-29 worden overgedragen. De VS zei aanvankelijk verrast te zijn door het Poolse aanbod en gisteren, na het gesprek dat Lubkivsky voerde met de NOS, voegde het Pentagon eraan toe dat het Poolse voorstel waarschijnlijk niet houdbaar is, al gaan gesprekken door. Eergisteren zei de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken dat er aan een MiG-deal wordt gewerkt.

Lubkivsky uitte zich in het gesprek zeer optimistisch. Hij verwacht in totaal zeventig jachtvliegtuigen, die "vandaag of morgen" worden geleverd. 28 zouden er uit Polen komen, de overige toestellen uit andere NAVO-lidstaten.

De MiG-29-straaljagers zijn in de jaren 70 ontwikkeld door de Sovjet-Unie en verschillende landen in Centraal- en Oost-Europa gebruiken ze nog, waaronder Slowakije en Bulgarije. Polen heeft hen opgeroepen ze ook beschikbaar te stellen aan Oekraïne.

Het is de bedoeling dat de toestellen eerst naar de Amerikaanse legerbasis Ramstein in Duitsland worden gebracht. Het is volgens Polen aan de Amerikanen om de MiG's vervolgens aan Oekraïne te leveren. Een directe levering aan Oekraïne wilde Warschau niet, omdat het zich daardoor zou mengen in het conflict. Polen overhandigt de straaljagers kosteloos, maar hoopt dat het land F-16's terugkrijgt van de VS, om het gat in de vloot aan te vullen.

Alternatief voor no-flyzone

Lubkivsky verwacht dat de Poolse straaljagers ertoe kunnen leiden dat Oekraïne controle kan krijgen over het eigen luchtruim. "Op de grond staan we er goed voor, maar in de lucht niet. Als we het luchtruim sluiten, zal de situatie drastisch veranderen. Het zal de druk op Poetin verhogen om zijn agressie te stoppen."

Oekraïne heeft NAVO-landen herhaaldelijk gevraagd om een 'no-flyzone' in te stellen. In dat geval zou de NAVO ervoor moeten zorgen dat Russische vliegtuigen uit het Oekraïense luchtruim worden geweerd. NAVO-landen, waaronder Nederland, zien dat niet zitten, uit vrees voor verdere escalatie van de oorlog en de relatie met Rusland.

Dat argument wuift Lubkivsky weg. "De Derde Wereldoorlog is al begonnen. Dit is geen oorlog tussen Rusland en Oekraïne, maar Rusland tegen de beschaafde wereld. Als wij dit verliezen, zal de EU het volgende slachtoffer zijn."

Lubkivsky ziet de levering van straaljagers als een alternatief voor zo'n no-flyzone. Hij citeert daarbij de Britse oorlogspremier Winston Churchill, die zich in de Tweede Wereldoorlog tot de VS richtte met de beroemde woorden: "Give us the tools and we will finish the job". Oftewel: lever de spullen en Oekraïne lost het zelf op.

Ook na de levering van 70 MiGs is de Russische luchtmacht vele malen groter. Dit was de vloot bij aanvang van de oorlog:

De Russische invasie gaat volgens Lubkivsky niet zoals Poetin had verwacht. "Poetin wilde Kiev in drie dagen hebben. Na twaalf dagen is het nog niet gelukt." De adviseur claimt dat het Russische leger 12.000 militairen is verloren, evenals veel tanks en vliegtuigen. Die cijfers zijn niet te verifiëren: Rusland spreekt tot nu toe van 498 omgekomen militairen. Dat getal dateert van afgelopen donderdag. Volgens de Amerikanen zijn tussen de 2000 en 4000 Russen gesneuveld.

De belangrijkste gevechten vinden volgens Lubkivsky op dit moment plaats rond hoofdstad Kiev, de omsingelde havenstad Marioepol en Charkov in het oosten van het land. Vooral in de laatstgenoemde stad vallen veel burgerslachtoffers.

"Ze willen Kiev veranderen in Sarajevo", zegt hij, verwijzend naar de jarenlange Servische belegering van de Bosnische hoofdstad tijdens de oorlog in Joegoslavië. Lubkivsky werkte in die jaren als ambassadeur voor Oekraïne in Joegoslavië. "Ik had nooit verwacht dat ik die ervaring in Oekraïne nodig zou hebben."

Praten over neutraliteit

Hoewel de MiG's een kantelmoment kunnen vormen, kan de oorlog alleen worden opgelost door vredesbesprekingen, stelt Lubkivsky. "Ons eerste doel is een staakt-het-vuren, daarna kunnen we gaan onderhandelen." Volgens de adviseur valt over alles te praten, ook voor neutraliteit van Oekraïne. Het "toe-eigenen" van de Krim en de zelfverklaarde Volksrepublieken Donetsk en Loegansk door Rusland zal echter niet worden erkend, zegt Lubkivsky.

In de Oekraïense grondwet is het streven naar lidmaatschap van de NAVO opgenomen, maar toetreding is volgens Lubkivsky op dit moment niet realistisch.

Donderdag overleggen de Oekraïense en Russische ministers van Buitenlandse Zaken in Turkije met elkaar. Dat overleg moet leiden tot een wapenstilstand, hoopt Lubkivsky.