Sneller af van Russisch gas; EU komt met aangepast plan energietransitie

• Aïda Brands

  redacteur Brussel

De overstap van fossiele naar duurzame energie in de EU moet sneller worden gerealiseerd, vindt Eurocommissaris voor klimaat Frans Timmermans. De lidstaten van de Europese Unie zijn nu nog in hoge mate afhankelijk van gas en olie uit Rusland.

De Europese Commissie zou vorige week een plan presenteren voor de overgang naar duurzame energie. Maar door de oorlog in Oekraïne moest het concept worden aangevuld met maatregelen om de afhankelijkheid van energieleveranties uit Rusland versneld af te bouwen. Een van de voorstellen is om de bouw van windmolenparken op zee naar voren te halen. Het volledige plan wordt morgen gepresenteerd.

Deltaplan voor Nederland

Volgens Timmermans is er meer dan ooit behoefte aan ambitieuze plannen van EU-landen, met name van Nederland. "De Deltawerken waren ooit ook ondenkbaar."

Nederland zou moeten beginnen met 'het laaghangende fruit', zegt Timmermans. Zo kunnen er bijvoorbeeld veel meer zonnepanelen op daken worden gelegd, moet de isolatie van huizen snel verbeterd worden en kunnen meer huizen worden voorzien van warmtepompen. "Hoe meer energie je zelf produceert, hoe minder je afhankelijk bent van anderen die je niet kunt vertrouwen."

Daarnaast wil de Commissie flink investeren in biogas en dan met name biomethaan. Het moet een duurzaam alternatief worden voor aardgas. Het wordt geproduceerd uit de vergisting van organisch materiaal als slib, mest en huis- en tuinafval. De Commissie wil dat er vanaf 2030 in de EU 35 miljard kubieke meter biomethaan wordt geproduceerd.

Behoefte aan gas blijft nog

Toch is het niet realistisch om te denken dat EU-landen binnen een paar jaar volledig zonder gas kunnen. Ruim 15 procent van het gas dat in Nederland wordt verbruikt komt uit Rusland. In landen als Duitsland en Italië ligt dat percentage bijna drie keer zo hoog. Daarom is het belangrijk dat er afspraken worden gemaakt met andere gasleveranciers.

"Als we morgen geen gas meer zouden krijgen uit Rusland, zingen we het nog wel even uit. Het zou moeilijk zijn maar dat kunnen we", zegt Timmermans. Volgens de Eurocommissaris is het vooral belangrijk dat de EU zijn gasvoorraden voor volgende winter op tijd aanvult. Het doel is om voor 1 oktober minstens 90 procent van de reserves aan te vullen. Er worden bovendien in de EU ook nieuwe lng-stations gebouwd voor extra opslag.

Daarnaast overlegt de EU nu met landen als Egypte, Qatar en de Verenigde Staten om nieuwe contracten af te sluiten. "De vraag naar gas en olie is nu heel hoog, dus het is niet zo makkelijk om nu die markt te vinden", zegt Timmermans. "Maar de landen met wie we praten zijn zeer bereid om daar afspraken met ons over te maken."

Geen taboes meer

Volgens Timmermans zijn er geen taboes meer. Landen moeten koste wat kost minder afhankelijk worden van Russisch gas. "Ik weet zeker dat er nu lidstaten zeggen: 'We willen nu helemaal dat gas niet meer gebruiken'. Dan zou het kunnen dat ze langer met kolen of kernenergie zullen doorgaan." Als ze tijdelijk terugvallen op het stoken van kolen hoeft dat er niet toe te leiden dat die landen hun klimaatdoelen niet halen, zegt Timmermans, mits ze er tegelijkertijd voor kiezen om sneller te verduurzamen.

De plannen van de Commissie zullen niet direct leiden tot lagere energieprijzen. Daarvoor is de vraag naar gas en olie op dit moment te groot. De baten zijn pas op de lange termijn te verwachten. De Commissie komt morgen wel met aanbevelingen voor de lidstaten over hoe zij de prijsstijgingen voor huishoudens en bedrijven kunnen beperken.