Kromowidjojo: atypisch, eigenzinnig en altijd omringd door een zweem van mystiek
Adieu. De soms onnavolgbare Ranomi Kromowidjojo had op zondag 1 augustus 2021 in de catacomben van de olympische zwemarena in Tokio aan één woord genoeg om de Nederlandse pers in verwarring achter te laten. Wat bedoelde 'Kromo' daarmee, toen ze een uur na haar allerlaatste race op de Olympische Spelen de uitgang van het stadion opzocht?
179 dagen nadat ze in de Japanse metropool als vierde had aangetikt op de 50 meter vrije slag, kwam het antwoord. De 31-jarige Kromowidjojo nam in de maanden die volgden op de Zomerspelen deel aan de lucratieve International Swimming League en de WK kortebaan. Het leidde uiteindelijk tot de conclusie dat de ambities in het bad geen partij meer waren voor het verlangen naar een leven buiten het water.
Het is exact dezelfde reden die twee maanden eerder ten grondslag lag aan het besluit van haar partner Ferry Weertman om zijn loopbaan te beëindigen.
Geboortekaartjes
Sinds haar internationale debuut eind 2005, op 15-jarige leeftijd tijdens de Europese kampioenschappen kortebaan in Triëst, verwierf ze een enorme status binnen de Nederlandse sport. Van de nummer 31 op de 100 vrij op de EK op Italiaanse bodem groeide ze uit tot een van de succesvolste zwemsters uit de vaderlandse geschiedenis.
Een atlete wier voornaam, het resultaat van het creatief samenvoegen van willekeurige lettergrepen door haar ouders, na verloop van tijd volstond bij het grote publiek. Naarmate ze de successen aaneenreeg, vielen ook steeds vaker kaartjes met de vermelding van de geboorte van wéér een Ranomi op de deurmat.
Haar talent kwam aan het licht toen ze als vierjarige kleuter op vakantie was. Ze sprong in het water van een zwembad en slaagde er volgens de overlevering vrijwel meteen in te zwemmen.
Wat volgde was een loopbaan op club- en regionaal niveau bij het Groningse TriVia. Daar was het trainster Jeanet Mulder die het fundament legde onder een indrukwekkende loopbaan. Maar Kromowidjojo verhuisde al snel naar Eindhoven, waar kampioenenmaker Jacco Verhaeren zich over haar ontfermde.
Goud op koninginnennummer
In 2008 deed ze voor de eerste keer van zich horen, tijdens de Olympische Spelen van Peking. Samen met Inge Dekker, Marleen Veldhuis en de ook onlangs gestopte Femke Heemskerk vormde ze een kwartet dat spoedig zou worden omgedoopt tot de 'Golden Girls'.
De vier vrouwen werden in China olympisch kampioen op de prestigieuze 4x100 meter vrije slag en bleven in die samenstelling vier jaar lang ongeslagen. Nu Kromowidjojo ook definitief afzwaait, zijn alle Golden Girls gestopt.
De Spelen van Londen in 2012 begonnen voor 'Kromo' met een domper. Op de estafette bleek Australië een maatje te groot voor het Nederlandse viertal. Het zilver op het aflossingsnummer was evenwel de opmaat tot olympisch goud in tweevoud.
Op de zege tijdens het koninginnennummer van de zwemsport, de 100 vrij, volgde op de slotdag van het olympisch zwemtoernooi ook nog eens een overwinning op de halve sprintafstand.
Het was hetzelfde sprintnummer waarop ze zich een jaar later in Barcelona liet kronen tot wereldkampioene. Het zou de laatste keer blijken te zijn geweest dat ze in het olympische 50-meterbad op een mondiaal toernooi het Wilhelmus voor zich hoorde spelen.
Motivatieproblemen
Kromowidjojo, kind van een Javaans-Surinaamse vader en een Nederlandse moeder, werd steevast omringd door een zweem van mystiek. Gaandeweg ontpopte de Groningse zich tot een atypische atlete van wereldklasse.
Zwemmen, zo benadrukte ze vaak, deed ze eerst en vooral omdat ze het leuk vond. Records, tijden en andere statistieken - het was eenvoudigweg niet aan haar besteed. Het antwoord op de vraag met welke drie tijden ze tijdens Peking 2008 en Londen 2012 olympisch kampioene werd, moest ze steevast schuldig blijven.
Bekijk hieronder een uitgebreid interview met Ranomi Kromowidjojo over haar besluit om te stoppen met zwemmen.
Eigenzinnig was Kromowidjojo ook, zo bleek in de jaren die op haar olympische successen van Londen volgden. Toen haar trainer Jacco Verhaeren na Londen 2012 stopte als bondscoach, werd ze in de armen van diens opvolger Marcel Wouda gedreven. Omdat ze, zoals ze het zelf omschreef, maar voor 99% een klik voelde met de voormalige wereldkampioen op de wisselslag, kwam het na een jaar tot een breuk.
Ze stapte daarop, tegen vele goedbedoelde adviezen in, over naar de onbekende coach Christiaan Sloof. Ze was ervan overtuigd dat die haar het plezier in het zwemmen kon teruggeven. Een half jaar later kwam er ook een einde aan die samenwerking. Ze liet daarop in 2014 vanwege motivatieproblemen de EK in Berlijn schieten en maakte vervolgens een doorstart met Patrick Pearson als trainer aan haar zijde.
Losersvlucht
Rio 2016 heette het volgende grote doel. Een jaar eerder pakte ze zilver op de 50 vrij tijdens de WK in het Russische Kazan.
Achter de schermen begon het evenwel te rommelen, waardoor de sfeergevoelige 'Kromo' in de aanloop naar de Braziliaanse Zomerspelen danig werd gestoord in haar voorbereiding. Binnen de zwemploeg deed zich een ordinaire machtsstrijd voor tussen Joop Alberda, eind 2015 aangesteld als technisch directeur, en de populaire maar soms wat onbehouwen teammanager Aad van Groningen.
De sfeer binnen de zwemploeg was daardoor dusdanig vergiftigd, dat presteren in Zuid-Amerika onmogelijk bleek. Op de 4x100 vrij eindigde Nederland, met Kromowidjojo in de gelederen, teleurstellend als vierde. Individueel bleef ze op de 100 meter vrije slag steken op de vijfde plaats en ze werd zesde op de 50 meter vrije slag.
Haar teamgenoten deden het niet veel beter. De Nederlanders behaalden in het zwembad niet één medaille en keerden volgens cynici terecht huiswaarts met de zogenaamde 'losersvlucht'.
Wedstrijden trainen
In de jaren daarna zocht Kromowidjojo ondanks de voorgeschiedenis haar heil toch weer bij Wouda. Ze werd in 2017 vice-wereldkampioene op de 50 vrij, 50 vlinder en 4x100 vrij gemengd. Ook was er brons op 'haar' 4x100 vrij. De succesjes op de langebaan in Boedapest waren reden genoeg om op te gaan voor haar vierde en laatste Spelen. Die van 2020 in Tokio dus.
Het jaar uitstel van de Japanse Zomerspelen werd benut om in trainingen veel wedstrijden te zwemmen, om zo de indeling van haar races te perfectioneren. In het voorjaar van 2021 resulteerde dat in de Europese titel op de 50 vrij.
Het was een overwinning die het zelfvertrouwen goed deed. Met haar 23,97 dook ze niet alleen voor de tweede maal in haar leven onder de 24 seconden, ze besefte ook dat ze met die tijd vijf jaar eerder in Rio met vlag en wimpel was gekroond tot olympisch kampioene.
De hooggespannen verwachtingen ten spijt bracht Tokio 2020 in de zomer van 2021 niet wat ze ervan verwacht had. Vierde op de 4x100 vrij en 50 vrij. En een afmelding op de 100 vrij.
Erelijst die doet duizelen
Tijdens de WK in het verkorte bad, eind vorig jaar in Abu Dhabi, lagen er zes medailles voor haar klaar, twee van elke kleur. Het completeerde een erelijst die menigeen doet duizelen.
Bekijk hieronder een klein overzicht van de imposante zwemcarrière van Ranomi Kromowidjojo.
Op de langebaan: driemaal olympisch kampioene, drie keer wereldkampioene en zes keer de beste van Europa. In het 25-meterbassin: veertien stuks WK-goud en achttien Europese titels.
Het besluit te stoppen zegt alles over wie ze is. Fysiek had ze het nog aangekund om over drie jaar in Parijs op het olympische startblok te staan. De nieuwsgierigheid naar een leven buiten de veilige belijning van het zwembad won het evenwel ruimschoots.
Het is de atypische sportvrouw Ranomi Kromowidjojo ten voeten uit.
