Rutte IV vandaag op bordes, 'je moet goed letten op wat je aantrekt'

• Jules Jessurun

  redacteur Online

Vandaag staat het nieuwe kabinet op het bordes, het eerste moment dat de ministers als team poseren. Vanwege de coronamaatregelen niet op de trappen bij Paleis Huis ten Bosch, maar bij Paleis Noordeinde, waar meer ruimte is.

De traditie om de nieuwe ploeg rond het staatshoofd op de gevoelige plaat te vereeuwigen, stamt uit het begin van de jaren 70 van de vorige eeuw. Het kabinet-Biesheuvel was in 1971 het eerste kabinet dat op de trappen van paleis Huis ten Bosch voor de camera's verscheen.

Sindsdien gebeurt het steeds als een nieuwe regering aantreedt. Oud-ministers en een fotograaf herinneren zich de kruisjes op de grond, kleurrijke kleding en tradities.

De foto heeft ze "ergens in huis staan" maar ze kijkt er niet vaak naar, zegt minister van Staat Sybilla Dekker. Zij stond in 2003 op het bordes van Huis ten Bosch als minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer in het kabinet-Balkenende II. "Ik was niet echt nerveus. Het formele moment is dan al geweest, de beëdiging. Maar het is toch wel bijzonder, met de hele ploeg sta je daar dan."

Dekker kan zich nog herinneren dat ze na haar beëdiging naar buiten kwam en naar haar plek werd gewezen. "Je staat niet zomaar op die plek. Dat is keurig aangewezen met een plakkertje op de grond en daar word je naartoe geleid." Vooral de fotografen die op laddertjes staan voor de beste foto, staan haar nog helder voor de geest.

Ook minister van Defensie in het kabinet-Balkenende IV, Eimert van Middelkoop, kan zich de "haag van journalisten" nog goed voor de geest halen. "Je weet: die vereeuwigen het moment. Ik was mij ervan bewust dat ik deel uitmaakte van een heel oud ceremonieel."

Mannen kleden zich om

Voor de mannen in een nieuw kabinet kent de dag van de beëdiging ook een omkleed-moment. Als ze voor het staatshoofd verschijnen om de eed of de gelofte af te leggen, dragen ze een jacquet. Maar op het bordes is tenue de ville, oftewel een donker pak, de dresscode.

Arendo Joustra, hoofdredacteur van EW Magazine, vertelde vandaag in WNL op Zondag dat ze dat te danken hebben aan koningin Juliana, die naar verluidt niet met een "stel begrafenisondernemers" op de foto wilde. Lange tijd droegen nieuwe ministers ook bij hun beëdiging een gewoon pak, maar vijf jaar geleden keerde het jacquet terug.

Het verkleden gebeurt nu gezamenlijk in een zaaltje van het paleis, weet Joustra. "Dat schept een band, met wildvreemde mannen in je onderbroek staan."

Swipe voor de verschillen tussen binnen en buiten in 2017:

Een van die fotografen uit de 'journalistenhaag' is Werry Crone. Sinds de presentatie van het kabinet-Van Agt II in 1981 is de 66-jarige voormalige staffotograaf van Trouw bij elke bordesscène geweest. Vrijwel altijd waren die op het bordes van Huis ten Bosch, maar de eerste keer in 1981 was het weer te slecht en moest de foto in de hal van het paleis worden genomen.

"Op het bordes kun je mensen in rijtjes neerzetten. Binnen werd het wel lastiger. In Huis ten Bosch heb je twee trappen in de hal, daar konden mensen op staan, maar het is niet het beeld dat je wilt hebben. Maar ja: die foto moest er natuurlijk wel komen."

Crone probeert ondanks de formele setting toch iedere keer weer een "spannende foto" te maken. Daarin is het vooral belangrijk dat beweging zit. "Je begint al met fotograferen als de deur open gaat. De dynamiek zit hem in het naar beneden wandelen van de koning, premier en ministers en de directeur van het kabinet die mensen naar de plek wijst."

Daarbij hoopt hij dat er iets onverwachts gebeurt. "Je probeert te ontdekken wat er nieuw is of journalistiek opvallend. Dan hoop je dat er iets gebeurt dat niet in lijn is met het protocol."

Stress

"Het kan best zijn dat ze binnen geïnstrueerd zijn maar in de stress niet weten waar ze moeten staan. Dan fotograferen wij natuurlijk enthousiast, dan heb je beweging", zegt Crone. Een voorbeeld van een opvallend moment noemt hij de kleurrijke schoenen die Hugo de Jonge droeg bij de vorige bordesscène.

Verder is het de bedoeling dat de premier met het staatshoofd als eerste weer naar binnen gaat. Maar in 2010 waren premier Rutte, die begon aan zijn eerste kabinet, en vicepremier Verhagen met elkaar bezig. "Beatrix bleef staan en moest toen door Piet Hein Donner worden begeleid. Dat ging soepel, maar het levert toch een leuk moment op."

Verder is de bordesscène niet "het moment voor grappen of grollen", stelt Van Middelkoop. "Het moment van beëdiging is best wel plechtig, dan is er een ambtenaar bij en die geeft regieaanwijzingen. Die zegt dat we naar buiten gaan voor bordesscène. Dan loop je misschien wat babbelend richting de trap, maar niet grappend." Dekker beaamt dat, maar zegt wel dat je "ongetwijfeld even uit de mondhoeken iets tegen elkaar zegt".

De kleding is voor mannen eigenlijk al jaren hetzelfde: zij dragen een donker pak. Voor de vrouwen is er geen protocol, zegt Dekker. "Het is wel leuk dat je je als iedere afzonderlijke minister door je plek en kleding kunt onderscheiden. Natuurlijk denk je erover na over wat je gaat dragen, je weet dat de mannen in donkerblauw zijn, dus dan kies je wel voor een andere kleur."

Niet op elkaar afgestemd

Dat wordt volgens haar niet gecoördineerd, maar toen Beatrix nog koningin was kwam er nog wel een moeilijkheid bij. "Je probeert na te denken over de kleur die de koningin draagt en dat je niet dezelfde kleur draagt. De koningin moet er zelf uitspringen als belangrijkste persoon qua staatsrecht."

"De koningin had een rood jasje aan en ik droeg iets roze", herinnert Dekker zich. "Je kunt er niets aan doen, je hebt geen tweede outfit mee. Het is gokken en hopen. Maar dat was toen." Nu is het makkelijker om met het staatshoofd rekening te houden: "De koning draagt een donker kostuum met oranje das."

De nieuwe minister van Financiën, Sigrid Kaag van D66, hoeft zich in elk geval niet het hoofd te breken over haar outfit. Vanochtend werd bekend dat ze positief getest is op corona en verstek moet laten gaan; ze wordt digitaal beëdigd. Een keer eerder was het kabinet ook niet compleet bij de bordesfoto: dat was in 1982, toen Hans van Mierlo (D66) wegens ziekte ontbrak bij de beëdiging van het kabinet-Van Agt III.