NAVO waarschuwt Rusland voor agressie tegen Oekraïne, 'prijs zal hoog zijn'
Voorafgaand aan gesprekken met Rusland over de situatie rond Oekraïne heeft de NAVO gewaarschuwd dat Rusland een hoge prijs zal betalen als het Oekraïne binnenvalt. "De NAVO zal in goed vertrouwen en inhoudelijk met Rusland van gedachten wisselen", zei secretaris-generaal Stoltenberg. "Maar we moeten ook op de mogelijkheid voorbereid zijn dat de onderhandelingen mislukken." Welke prijs Rusland dan moet betalen, zei Stoltenberg niet.
Rusland heeft zo'n 100.000 zwaarbewapende militairen aan de grens met Oekraïne samengetrokken. Volgens Stoltenberg gaat die opbouw door. Het Kremlin zegt dat het Oekraïne niet wil binnenvallen, maar eist in dreigende taal dat het westers bondgenootschap bijna al zijn troepen en wapens terugtrekt uit Oost-Europa. Ook wil het de garantie dat Oekraïne, Georgië, Zweden en Finland nooit lid worden van de NAVO.
Maar de NAVO stelt zich op het standpunt dat Rusland daar niet over gaat. Stoltenberg zei vandaag nog eens dat de NAVO geen "tweede klasbondgenoten" zal aanwijzen die niet verdedigd kunnen worden.
Maandag komen in Genève Amerikaanse en Russische diplomaten en militairen bij elkaar om de spanningen rond Oekraïne te bespreken. Woensdag spreekt Rusland met de NAVO in Brussel. De vraag is waarom Rusland deze eisen stelt, die de NAVO zeker zal afwijzen.
Erkenning als grootmacht
"Poetin weet heel goed dat zijn eisen totaal onacceptabel zijn", zegt voormalig NAVO-secretaris-generaal Jaap de Hoop Scheffer. Hij sprak in die functie meerdere keren met Poetin. "Hij drijft er de prijs mee op, maar wat hij probeert te bereiken is niet helemaal helder. Maar hij wil twee dingen: exclusieve politieke en militaire invloed in wat hij als het nabije buitenland beschouwt en op dezelfde manier behandeld worden als China en de Verenigde Staten."
Poetin wil in feite terug naar de situatie van voor de val van de Berlijnse muur, vindt De Hoop Scheffer. De Russische leider beroept zich daarbij op de afspraken die kort voor het einde van de Tweede Wereldoorlog op de Conferentie van Jalta zijn gemaakt. Die kwamen er op neer dat toenmalige landen in Oost- en Centraal Europa tot de Russische invloedsfeer gingen behoren.
Correspondent Geert Groot Koerkamp ziet dat ook zo. "Poetin dweept al langer met het idee dat hij met andere grote spelers op het wereldtoneel afspraken kan maken over nieuwe invloedssferen, een soort Jalta 2.0. Hij wil aan de eigen achterban het signaal geven dat Rusland op voet van gelijkwaardigheid praat met de Verenigde Staten en er niet voor terugdeinst scherpe eisen te stellen."
Kan Poetin nog terug?
Hij denkt dat Poetin nog genoeg ruimte heeft om het met een sisser af te laten lopen. "Een oorlog kan catastrofale gevolgen hebben voor Rusland en de wereld. Poetin zelf incluis, want openlijke militaire actie in Oekraïne zal hij in eigen land moeilijk kunnen rechtvaardigen. Als de NAVO niet toegeeft, kan Poetins volgende stap zijn dat hij demonstratief nieuwe wapensystemen opstelt, misschien zelfs in Wit-Rusland. Dat is het 'militair-technische' antwoord waarmee het Kremlin dreigt."
De Hoop Scheffer weet niet wat Poetin zal doen, als de NAVO zijn eisen blijft afwijzen. "Ik heb hem een aantal keren ontmoet. Dat is een tijd geleden, maar het patroon is niet veranderd. Dat patroon is frustratie: ik tel niet voldoende mee, Rusland telt niet voldoende mee, wij zijn een supermacht en waarom neemt men ons niet serieus? Het zal nodig zijn dat hij inbindt."
Kan de NAVO Rusland tegemoet komen?
"Ik zie niet hoe dat dat zou kunnen", zegt De Hoop Scheffer. "Het positieve is natuurlijk dat er op allerlei vlakken in elk geval gepraat wordt. Zolang er wordt gepraat, vindt er geen invasie in Oekraïne plaats, mag ik aannemen."
De Amerikaanse president Biden heeft zijn Oekraïense ambtgenoot Zelensky beloofd dat de VS en zijn bondgenoten "resoluut zullen reageren" mocht Rusland Oekraïne binnenvallen. Dat zal geen militair antwoord zijn. Dan blijven alleen sancties over en daar heeft de NAVO de EU bij nodig, zegt De Hoop Scheffer, want de NAVO kan geen sancties opleggen.
Ook Groot Koerkamp ziet het niet gebeuren dat de NAVO voor het dreigement van Poetin zal zwichten. "Maar de komende gesprekken met de VS en de NAVO kunnen wel een startpunt zijn voor verdere dialoog, bijvoorbeeld over wapenbeheersing en verificatie, bedoeld om potentieel gevaarlijke incidenten en escalatie te voorkomen."
