Rutte ontvangt de eerste zes kandidaat-bewindslieden

Formateur Mark Rutte begint vandaag met het ontvangen van de kandidaat-bewindspersonen voor zijn vierde kabinet. In het Logement in Den Haag, waar in de formatie ook de onderhandelingen plaatsvonden, voert hij gesprekken met vijf aanstaande ministers en één staatssecretaris.

Als eerste heeft hij Wopke Hoekstra (CDA) ontvangen. Die wordt behalve minister van Buitenlandse Zaken ook vicepremier. Later voert Rutte nog gesprekken met de nieuwe bewindslieden van het ministerie van Justitie, achtereenvolgens Dilan Yesilgöz (VVD, minister van Justitie en Veiligheid), Franc Weerwind (D66, minister voor Rechtsbescherming) en Eric van der Burg (VVD, staatssecretaris Asiel en Migratie).

Later in de middag ontmoet hij de twee beoogde ministers op het ministerie van OCW. Rutte praat online met Robbert Dijkgraaf (D66), die minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen wordt en die nu nog in de VS woont. Als laatste komt Dennis Wiersma (VVD) langs. Hij verruilt zijn huidige functie, die van staatssecretaris van Sociale Zaken, voor die van minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs.

Geen formaliteit

Het gesprek met de formateur is de laatste stap in de benoemingsprocedure van nieuwe ministers en staatssecretarissen. Het gebeurt eigenlijk nooit dat een benoeming na zo'n gesprek nog afketst, maar helemaal een formaliteit is het ook niet.

Het is ook geen sollicitatiegesprek, want over de keuze voor een bewindspersoon gaat vooral de partij die de kandidaat voordraagt en niet de premier. In ons staatsbestel heeft hij, als politiek leider, alleen iets te zeggen over de ministers en staatssecretarissen van zijn eigen partij. Verder is hij 'primus inter pares', dat wil zeggen 'de eerste onder gelijken'.

Wat wordt er dan wel besproken in het gesprek met Rutte? Volgens de procedure wordt er bekeken of er 'enig beletsel is in het heden of verleden van de kandidaat om de functie te aanvaarden'. Met andere woorden: is er iets waardoor je eigenlijk geen minister of staatssecretaris kunt worden?

Dan wordt er gekeken naar nevenfuncties die niet te verenigen zijn met een plek in het kabinet, of zakelijke belangen die belangenverstrengeling kunnen opleveren. Ook komt de gezondheid van de kandidaat aan de orde, want bewindspersoon zijn is een zware baan.

Privé-dingen

Daarnaast bespreekt de formateur de uitkomsten van de screening die de AIVD en de Belastingdienst hebben gedaan. Er is onderzocht of de kandidaat een strafblad heeft, bekend is bij de inlichtingendiensten en of de kandidaat altijd netjes belasting heeft betaald.

Ten slotte zal Rutte vragen of er nog iets is in het verleden van de aanstaande minister of staatssecretaris waarover ophef zou kunnen ontstaan. Dat kan gaan over privé-dingen en het is aan de kandidaat zelf hoe ruim die vraag beantwoord wordt.