Twintig jaar euro, maar gebruik daalt (vooral in Nederland) snel

De eurobiljetten zijn vandaag twintig jaar oud. Op 1 januari 2002, iets na middernacht, werden de eerste biljetten uit de geldautomaat getrokken. Gerrit Zalm, toen minister van Financiën, was een van de eersten die stonden te pinnen.

Het gebruik van contant geld is in twintig jaar tijd drastisch afgenomen. Het aantal keer dat Nederlanders geld uit de muur halen, is in die tijd met 73 procent gedaald.

Toch werkt de Europese Centrale Bank de komende jaren aan een nieuw ontwerp van de biljetten.

Bekijk hier hoe de euro met vuurwerk en trompetgeschal werd verwelkomd tijdens een heuse euronacht in Maastricht:

Volgens Ton Roos, die als directeur bij het directoraat bankbiljetten verantwoordelijk is voor de biljetten die de centrale bank uitgeeft, blijven de briefjes de komende jaren hard nodig.

"Ik betaal nog elke dag met contant geld en ik denk ook dat het contant geld nog heel lang met ons zal blijven", zegt Roos. "Het is heel belangrijk dat mensen een keuze hebben en houden voor contant geld. Zodat ze niet verplicht worden om een zekere manier van betalen te hanteren."

Uit onderzoek blijkt dat Nederland van alle eurolanden het minst gebruik maakt van contant geld. "Daarmee is het land een buitenbeentje", zegt Roos, die verwacht dat het gebruik van de biljetten (ook in andere landen) de komende jaren verder gaat teruglopen.

De biljetten moeten nieuwe beveiliging krijgen tegen valsemunters én ze moeten langer meegaan. Want de biljetten die nu in de portemonnee zitten, gaan maar een paar jaar mee. "Vooral het 5 eurobiljet, dat wordt gebruikt als wisselgeld", zegt Roos. Dat biljet wordt iedere keer gevouwen en in de portemonnee gestopt. Een biljet gaat anderhalf tot twee jaar mee. Maar die van 100, daar zijn mensen zuiniger op. Die gaan een jaar of vier of vijf mee."

Daarnaast is het ontwerp van het 5-eurobiljet het minst populair, blijkt uit onderzoek van de centrale bank. "Ik vind hem te grijs. Dat mag wel wat minder", zegt Roos.

De Europese Centrale Bank heeft besloten om aan een nieuw ontwerp van de biljetten te werken. De bruggen en poorten die nu op de biljetten staan, gaan waarschijnlijk verdwijnen. Een groep experts buigt zich over een mogelijk nieuw ontwerp. Uit elk land zit er één expert bij, voor Nederland is dat de Britse Alice Twemlow, onder meer bijzonder hoogleraar visuele cultuur aan de Universiteit van Amsterdam.

Rivaliteit

"We hebben ze niet gezegd wat niet mag, alles mag", zegt Roos. Het zal niet makkelijk worden om het in de eurolanden eens te worden over een nieuw ontwerp. De Oostenrijkse kunstenaar Robert Kalina ontwierp de originele eurobankbiljetten en vreest rivaliteit tussen landen.

Volgens Kalina is er bewust gekozen voor neutrale illustraties van ramen, poorten en bruggen die niet zijn te koppelen aan specifieke landen. "De vraag is of mensen nu wel bijvoorbeeld beroemdheden kunnen accepteren die op biljetten worden vertegenwoordigd", zei hij in een interview met het Franse persbureau AFP.

Het gaat nog wel even duren voordat de nieuwe biljetten uit de geldautomaat rollen. De voorstellen die de experts doen, worden aan het publiek voorgelegd. Daarna neemt de Europese Centrale Bank in 2024 een besluit en moet nog worden bepaald wanneer ze in omloop komen.