Nieuwe dienstregeling: meer treinen voor (voorlopig) minder reizigers

• Jorn Kompeer

  redacteur Binnenland

Vanaf vandaag is het voor een hoop mensen even extra opletten in het openbaar vervoer: veel bussen, treinen, trams en metro's vertrekken op een ander tijdstip dan reizigers gewend zijn. Dat komt door de nieuwe dienstregeling, die zoals ieder jaar halverwege december voor het grootste deel van Nederland ingaat.

Vooral op het spoor zijn er wijzigingen; de Nederlandse Spoorwegen spreken van de grootste verandering in jaren. Zo komen er twee 'tienminutentreinen' bij: op de lijnen Nijmegen-Utrecht-Schiphol en Schiphol-Leiden-Rotterdam. Tot nu toe reed de NS hier elk kwartier met een intercitydienst, maar dat intensiveert de spoorvervoerder dus naar elke tien minuten.

Reizigers tussen Leiden en Utrecht kunnen vanaf nu ieder kwartier een trein pakken, dat was elk half uur. En vandaag vertrekt de eerste nachttrein van Amsterdam naar Zürich, met tussenstops in onder meer Utrecht, Arnhem, Keulen en Basel.

Sneller naar Zeeland

De meeste wijzigingen zijn in de Randstad, op een enkele uitzondering na. Zo rijdt er doordeweeks nu elk uur een extra snelle intercity over de Zeeuwse lijn tussen Vlissingen en Roosendaal. Die is er gekomen als compensatie voor de misgelopen marinierskazerne in Zeeland. De trein moet reizigers een kwartier tijdwinst opleveren.

De grootste veranderingen op het spoor hebben we in onderstaande kaart op een rij gezet:

Voor het laten rijden van de extra treinen is nauwelijks nieuw spoor aangelegd. Dat betekent dat alles over de huidige rails moet. En dat vergt een lange voorbereiding, zegt Jantina Woudstra, die bij de NS al drie jaar bezig is met de nieuwe dienstregeling. "Het spoor in de Randstad zit namelijk al mudje vol. Dus eventjes twee treinen elk uur ertussen passen, kost best veel moeite."

Zo zijn er afgelopen jaren overwegen aangepast en nieuwe wissels aangelegd, als voorbereiding op de extra treinen.

'Focus op de trein'

Reizigersvereniging Rover is over het algemeen enthousiast over de nieuwe dienstregeling. Wel vindt directeur Freek Bos dat vooral NS-reizigers erop vooruit gaan. "Mensen die van de trein overstappen op een ander vervoersmiddel, zoals de bus, krijgen op een aantal locaties juist te maken met een slechtere aansluiting."

Volgens Bos rijden er volgend jaar 10 procent minder bussen rond dan in de periode voor corona. "Door het dalende reizigersaantal gingen veel bussen afgelopen jaar al minder rijden. Maar nu halen vervoerders soms hele lijnen weg. Dat is echt de foute keuze, want reizigers - die bijvoorbeeld in de zorg en horeca werken - komen daardoor niet meer thuis."

Ook waarschuwt Bos dat de focus op extra intercity's, andere treinen - die op alle stations stoppen - in de weg kunnen zitten. "Die vertrekken daardoor soms op schevere tijdstippen. Terwijl we mensen in kleinere plaatsen ook het openbaar vervoer in willen trekken."

Woudstra van de NS erkent dat dilemma. "Het spoor is zó vol, dat je niet boetevrij extra treinen kan laten rijden. Je kan de rails maar een keer weggeven."

Komend jaar gaat ook de nieuwe intercity van NS rijden; zo ziet die eruit:

Intussen kampt het gehele openbaar vervoer al meer dan anderhalf jaar met veel minder reizigers als gevolg van de coronacrisis. Door de huidige maatregelen is het OV slechts voor 60 procent gevuld. De vraag is dus of er wel behoefte is aan al die extra treinen.

"Het klopt dat ze voor het huidige aantal reizigers niet per se nodig zijn", zegt NS'er Woudstra. "Maar we hebben de beslissing hierover al een jaar geleden moeten maken vanwege de voorbereidingen. En we weten een ding zeker: uiteindelijk gaat die groei er komen."

De NS verwacht in 2030 tussen de 10 en 30 procent extra reizigers, ten opzichte van de periode voor corona. "Daar moeten we in deze dienstregeling al stappen voor zetten", schetst Woudstra. "En ik wil de harten weer veroveren van mensen die nu thuis zitten of recent een auto hebben gekocht. Om die reizigers terug te krijgen, moeten we de trein nog aantrekkelijker maken."