Roep om nationale datacenterstrategie zwelt aan vanwege 'Zeewolde'

Een meerderheid van de Tweede Kamer wil landelijke regie over de bouw van datacenters in Nederland. De discussie over de bouw van datacenters is opgelaaid doordat Facebooks moederbedrijf Meta in Zeewolde een van de grootste centra van Europa wil bouwen, een zogeheten hyperscale. De gemeenteraad van Zeewolde neemt hier volgende week een beslissing over.

Het datacentrum in Zeewolde gebruikt straks heel veel energie en heeft alleen al om die reden invloed op de regionale klimaatdoelen. Het centrum komt bovendien op vruchtbare landbouwgrond te staan.

Chagrijn is er bij sommige Kamerleden omdat uit recente publicaties in NRC en Telegraaf bleek dat ministeries betrokken waren bij het binnenhalen van het datacentrum. Dit beschouwen ze als een extra reden om het debat erover in de Kamer te voeren, en niet enkel in de gemeenteraad.

Kamervragen

"Wat wij graag zouden zien is dat dit nationaal meer gecoördineerd zou worden, ook omdat de uitdagingen van de energietransitie zo groot zijn", zegt Silvio Erkens van de VVD. Naast de VVD stelden ook onder andere Denk en PvdA vragen naar aanleiding van de berichten uit Zeewolde: "Wat ons betreft staan woningbouw en natuur voorop, en industrie alleen als het heel veel werk oplevert en dat is hier te betwijfelen", aldus Henk Nijboer (PvdA).

Waar een meerderheid van de Kamer wil dat de zogeheten verdozing (het bouwen van grootschalige bedrijfshallen en distributiecentra in het landschap) wordt tegengegaan, gaat een minderheid van de Kamer verder door een moratorium op alle beslissingen hierover te eisen.

SP-Kamerlid Renske Leijten: "Wij vinden eigenlijk dat er nu een bouwstop moet komen. Dat je eerst een strategie afwacht en dat je dan pas moet beslissen of dat datacentrum van Facebooks moederbedrijf er komt".

Strategie schiet te kort

Ook de Raad voor de Leefomgeving ziet een meer sturende rol voor provincie en Rijk. Het College van Rijksadviseurs zegt dat 'Zeewolde' laat zien dat de huidige strategie uit 2019 niet voldoet: "We worden in Zeewolde nu geconfronteerd met de gevolgen van het ontbreken van adequaat, anticiperend beleid op de vestiging van datacenters".

Zo is het bijvoorbeeld nog onzeker waar de restwarmte straks heen kan, omdat er geen grote afnemers in de buurt zijn. De Rijksadviseur vraagt zich daarnaast af of we dergelijke ontwikkelingen in het algemeen wel moeten willen in het dichtbevolkte Nederland.

Mede op basis van dit advies zijn er voorwaarden gesteld aan het grondgebruik. Een deel van de grond van het beoogde datacentrum in Zeewolde is namelijk van het Rijksvastgoedbedrijf. Er zijn voorwaarden gesteld aan het opwekken van duurzame energie, restwarmtegebruik en koeling. Daar wordt nog over gesproken, voordat de grond verkocht wordt aan de gemeente.

Bemoeienis van het Rijk

Naast de betrokkenheid van het Rijksvastgoedbedrijf is er meer bemoeienis geweest met Zeewolde op nationaal niveau. Zo was de NFIA, verantwoordelijk voor de internationale promotie van Nederland als vestigingslocatie, mede verantwoordelijk voor het binnenhalen van Meta. De NFIA is verbonden aan het ministerie van Economische Zaken.

NRC onthulde vorige week dat via Economische Zaken een aparte aansluiting op het stroomnet is geregeld voor het datacenter.

Binnenlandse Zaken schreef in 2018 mee aan de strategie 'Ruim baan voor datacentra'. Uitgangspunt hierin was dat Nederland zijn rol als Europese koploper in de digitale economie moet pakken en behouden. En dat er gekeken moet worden hoe dit zo duurzaam mogelijk kan worden gerealiseerd.

Kamerlid Henri Bontenbal (CDA): "Er is lang vanuit economische perspectief te nauw gekeken. De zorg voor ruimtelijke impact moet je meewegen. Je kunt dat niet een lokale aangelegenheid laten zijn. Wij vinden dat er meer regie moet zijn op de ruimtelijke ordening in Nederland. Bij datacentra gaat het om de vraag of ze voldoende maatschappelijke waarde toevoegen. Je ziet dat de huidige strategie te zacht is geformuleerd."

Brief

Op Binnenlandse Zaken en Economische Zaken wordt ondertussen gewerkt aan een Kamerbrief over datacentra. Die bevat niet zozeer een nieuwe strategie, want die moet via provincies en gemeenten verder uitgewerkt worden, lieten de departementen al weten. Als het daarbij blijft, is het de vraag of de Kamer daar straks genoegen mee zal nemen.

Tegen die tijd is in Zeewolde het besluit over Facebooks hyperscale waarschijnlijk al lang en breed genomen.