Prinses Amalia is 18 jaar; dit verandert er voor de kroonprinses

Prinses Amalia is 18 jaar geworden. Hoe de oudste dochter van koning Willem-Alexander en koningin Máxima haar verjaardag vandaag viert, is niet bekendgemaakt.

Op Koningsdag in Eindhoven, afgelopen april, liet ze tegenover de pers weten dat ze het niet heel spannend vond om 17 te worden, "dus 18 zal niet heel anders zijn". Toch zal het leven van de troonopvolgster nu ze meerderjarig is meer in het teken staan van haar toekomstige rol als koningin van Nederland. Een blik op de toekomst van prinses Amalia in vijf vragen en antwoorden.

Kan Amalia koningin worden nu ze 18 is?

Mocht haar vader, koning Willem-Alexander, overlijden of afstand doen van de troon, dan wordt Amalia volgens de erfopvolging zoals die in Grondwet is vastgelegd de nieuwe koningin. "Zolang ze minderjarig was, was het via de wet zo geregeld dat koningin Máxima of prins Constantijn in dat geval zou optreden als regent(es), tot het moment dat Amalia 18 werd", zegt Peter Rehwinkel, staatsrechtdeskundige, oud-PvdA-Kamerlid en auteur van het boek 'Amalia, de plicht roept'. "Dat geldt nu niet meer, dus dat is wel een belangrijke verandering voor Amalia."

Het overkwam Wilhelmina, de betovergrootmoeder van Amalia in 1890, toen haar vader koning Willem III overleed. Wilhelmina was pas 10 jaar oud en te jong om te regeren. Haar moeder, koningin Emma, trad daarom op als regentes totdat Wilhelmina 18 jaar was.

Amalia zegt in het boek dat Claudia de Breij over haar schreef ter gelegenheid van haar 18e verjaardag, dat ze haar moeder zou willen aanwijzen als regentes, als ze het koningschap nu zou moeten overnemen, "In praktijk is dat niet zo eenvoudig als 'even aan mijn moeder vragen'", zegt Rehwinkel. "Amalia zou haar functie tijdelijk moeten neerleggen en de regering moet dan een regent of regentes aanwijzen. Dat moet vervolgens in de wet vastgelegd worden, dus daar komt wel meer bij kijken."

Amalia werd geboren op 7 december 2003. Een overzicht van beelden door de jaren heen:

Gaan we Amalia vaker in het openbaar zien?

"Als haar studie het toelaat zal ze op Prinsjesdag aanwezig zijn bij de rijtoer en het voorlezen van de Troonrede. En af en toe zal ze misschien ook officiële taken uitvoeren", zegt Koninklijk Huis-verslaggever Jozephine Trehy. "Een belangrijke publieke gebeurtenis is ieder geval morgen, als ze binnengeleid wordt in de Raad van State. Daar zal ze ook een toespraak houden en dat is een spannend moment voor Amalia."

Waar we haar niet zullen zien, is in het stembureau. Amalia heeft aangegeven dat ze geen gebruik zal maken van haar stemrecht, iets wat haar vader en oma ook niet doen.

Welke rol krijgt prinses Amalia in de Raad van State?

Prinses Amalia krijgt vanaf het moment dat ze 18 is 'van rechtswege' (automatisch) zitting in de Raad van State, het hoogste adviesorgaan van de regering. Dat betekent overigens niet dat ze ook lid wordt van de Raad. "Ze mag deelnemen aan de ceremoniële vergadering en ook aan de afdeling Advisering", zegt Rehwinkel. "Zo kan ze kennis opdoen over wetgeving en het staatsrecht. Dat helpt haar om zich voor te bereiden op haar toekomstige taak als koningin."

Amalia heeft geen stemrecht in de Raad van State en dat geldt ook voor koning Willem-Alexander, die voorzitter is van de Raad en voor koningin Máxima, die net als Amalia vergaderingen mag bijwonen. De dagelijkse leiding is in handen van de vice-president, Thom de Graaf. "In praktijk zijn de koning en koningin eigenlijk alleen bij speciale gelegenheden bij de Raad van State, zoals morgen, als hun dochter wordt verwelkomd."

Mag Amalia het koningschap ook nog weigeren?

Weigeren is nauwelijks mogelijk, zegt Rehwinkel. "Maar feitelijk is het ook niet aan de orde. Het lijkt erop dat Amalia zich heeft verzoend met haar toekomst als koningin van Nederland. Wat wel kan gebeuren is dat ze geen parlementaire toestemming krijgt voor een voorgenomen huwelijk. Dan vervalt haar recht op de troon."

Haar vader was destijds duidelijk: de liefde gaat voor de troon. "Willem-Alexander had zijn huwelijksaanzoek aan Máxima al gedaan toen de politieke kwestie rond haar vader nog niet was opgelost. Daarop volgden een paar spannende weken", zegt Rehwinkel. Amalia lijkt er net zo over te denken als haar vader. Tegen Claudia de Breij zei ze dat "ze niet kan kiezen ten koste van zichzelf. Dan kan ik ook niet het beste geven voor ons land."

Wat weten we over de toekomstplannen van Amalia?

Amalia heeft nu een tussenjaar, waarin ze stages volgt in binnen- en buitenland. Naar verwachting gaat ze volgend jaar studeren. "Of ze dat net als haar vader en oma in Leiden zal doen, is nog de vraag", zegt NOS-verslaggever Trehy. "Het zou wel passen in de traditie."

Amalia heeft in ieder geval in een brief aan premier Rutte kenbaar gemaakt dat ze de toelage van zo'n 1,6 miljoen euro, waar ze vanaf haar 18e jaar recht op heeft, zal terugstorten zolang ze studeert. Dat was goed voor haar imago, meent Rehwinkel. Trehy denkt dat Amalia daar zelf ook voordeel van kan hebben. "Zolang ze de toelage terugstort, kan ze meer ruimte nemen voor haar eigen ontwikkeling."

Rehwinkel verwacht dat Amalia pas na haar studie begint aan een programma dat haar moet voorbereiden op het koningschap, net zoals bij haar vader gebeurde. Mogelijk dat ze dan ook regelmatig verschijnt bij de vergaderingen van de Raad van State.