#MeToo op TikTok: jongeren bespreken seksueel overschrijdend gedrag

• Lily Sophie Maigret

'Aan me zitten terwijl ik lig te slapen is niet zo netjes hé, J en C.' Dit soort teksten zitten in TikTok video's die nu massaal door jongeren gemaakt worden. Op de muziek van het R&B-nummer Don't van Bryson Tiller delen duizenden jongeren hun ervaringen met seksueel overschrijdend gedrag. De trend is over komen waaien uit Amerika en is in Nederland al een week trending. Volgens experts lijkt het op een moderne versie van de Twitterhashtag #Metoo uit 2017.

De video's zien er, zoals gebruikelijk op TikTok, allemaal hetzelfde uit. Jongeren playbacken het nummer en in beeld verschijnt een tekst waarin ze uitleggen wat hun is overkomen. het zijn verhalen over het verspreiden van naaktfoto's en aanranding. De teksten eindigen met een oordeel, als 'niet zo netjes he?' en 'niet zo lief he?' Soms wordt hier een naam aan toegevoegd, alleen de eerste letter van een naam of in andere gevallen helemaal geen naam.

"De trend lijkt op #metoo," zegt social media specialist en TikTokker Marieke Kuypers. "Dat was vooral op Twitter en met een wat oudere generatie. Op TikTok zitten meer jongeren. Het lijkt op elkaar omdat mensen ook door elkaar aangestoken worden. Als je veel van zulke video's ziet durf je eerder."

En dat zeggen sommige makers zelf ook tegen NOS Stories. Zo zegt de 17-jarige Suzanne die een video maakte over verkrachting: "Ik heb nu dus zo'n video gemaakt om het taboe te doorbreken omdat het nog best wel lastig is om op social media je ei kwijt te kunnen zonder heel veel haatreacties."

Eva van 16, die een TikTok maakte over aanranding zegt ook dat ze dit deed nadat ze het anderen zag doen: "Ik vind het gewoon heel erg belangrijk dat anderen er ook best wel bewust van zijn dat aanranding best wel dichtbij is."

Gezondheidszorgpsycholoog Najla Edriouch, die op social media psychologische adviezen geeft, denkt ook dat dit zeker helpt om ervaringen van seksueel overschrijdend gedrag bespreekbaar te maken. Ook zij ziet parallellen met MeToo. "Het is nu nog best een taboe terwijl het veel mensen overkomt. Het is goed dat mensen nu steun bij elkaar kunnen vinden en mensen voelen zich daardoor ook minder alleen."

Professionele hulp

Toch kan dat volgens Edriouch ook een keerzijde hebben: "Slachtoffers kunnen anderen slachtoffers nu psychische hulp bieden, en dat kan zorgelijk zijn." Dat is inderdaad wat er gebeurt. "Ik heb wel een paar berichtjes gehad van 'ja ik heb hetzelfde meegemaakt, ik weet niet echt goed hoe ik er mee om moet gaan kan je mij misschien helpen?", zegt Suzanne. "En hoe heb jij het lef bij elkaar geraapt om zo'n video te posten?"

Edriouch: "Als mensen niet goed begeleid worden kan dat zorgen voor een toename van de psychische klachten. Jongeren kunnen beter in hun video's het beste naar professionele instanties verwijzen."

Roy Heerkens van Slachtofferhulp maakt zich daar ook zorgen om. "Het kan kwetsbaar zijn om dit soort ervaringen publiekelijk te delen op TikTok, omdat iedereen het kan zien en erop kan reageren en de verhalen online blijven staan."

Volgens de organisatie is het nog maar de vraag of de jonge makers dit kunnen overzien. Bovendien kan het leiden tot victim blaming, zegt Heekens: "Dat jongeren horen dat het hun eigen schuld is en daarmee lopen ze ook risico op secundaire victimisatie, het opnieuw slachtoffer worden door veroordelende reacties."

Dit soort reacties zijn inderdaad eerder regel dan uitzondering. Zo zijn er volgens een aantal makers die NOS Stories sprak vooral veel jongens die het niet begrijpen en reageren met teksten als "dat ze dan hun benen dicht hadden moeten doen".

Toch vinden de makers die NOS Stories sprak de trend vooral heel goed: "Omdat er ook mensen zijn die dit soort verhalen niet durven te delen", zegt Eva. "En die blijven er gewoon nog steeds mee rond lopen. Misschien dat ze nu dan zien dat ze niet alleen zijn, dat ze er ook opener over worden en er minder mee gaan zitten."

En Suzanne zegt: "Het geeft wel een sterk gevoel, je weet dat je niet alleen bent en als je dat standaard weet dan voel je je sowieso sterker."