'Miljarden extra voor klimaatbeleid door stijgende opbrengst CO2-rechten'

• Rob Koster

  Economieverslaggever

De stijgende opbrengst van de verkoop van Europese emissierechten, die de industrie nodig heeft voor de uitstoot van CO2, levert Nederland tot 2030 zo'n 14 miljard euro op. Dat concluderen twee onderzoeksbureaus na onderzoek in opdracht van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE).

De afgelopen vier jaar is de emissieprijs voor de zware industrie gestegen van 10 naar 60 euro per ton CO2. De verwachting is dat de stijging de komende jaren doorzet naar zeker 70 euro per ton. De Europese Commissie wil dat lidstaten alle inkomsten uit de verkoop van de uitstootrechten gaan besteden aan klimaatbeleid. De EU-lidstaten moeten nog besluiten of ze dat daadwerkelijk zullen gaan doen.

Grote vervuilers als kolencentrales, de petrochemische industrie, de beton- en cementindustrie moeten rechten kopen om CO2 te kunnen uitstoten. Lange tijd leidde dit systeem van Europese emissierechten (ETS) een kwijnend bestaan, omdat er te veel rechten in omloop waren. Door een overschot van 'gratis' rechten uit het systeem te halen, begint het systeem nu te doen waar voor het ontworpen is: zorgen dat investeringen in duurzame alternatieven voor de vervuilende industrie rendabel worden.

Ondertussen scherpt de Europese Commissie het beleid aan, waardoor bedrijven meer CO2-rechten moeten kopen en de CO2-prijs naar verwachting verder zal stijgen. Dat leidt niet alleen tot minder CO2-uitstoot, maar ook tot meer inkomsten voor de lidstaten van de Europese Unie. Tot nu toe waren die niet verplicht om al dat geld te besteden aan klimaatbeleid, maar als het aan de Commissie ligt gaat dat dus veranderen.

Nu worden het Nederlands klimaatbeleid en duurzame energieprojecten voornamelijk gefinancierd uit de Opslag Duurzame Energie (ODE). Deze belasting op energie - naast de gewone energiebelasting - wordt gebruikt voor de subsidies waarmee onder meer grote projecten met zonnepanelen en windmolens worden betaald, maar ook de afvang en opslag van CO2 in lege gasvelden onder de Noordzee.

De manier waarop Nederland het klimaatbeleid financiert is niet onomstreden. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling heeft kritiek op Nederland, omdat het midden- en kleinbedrijf de rekening betaalt voor de vervuilende industrie. Grootverbruikers als Tata Steel en Shell krijgen 'grootverbruikerskortingen' op de energiebelasting, waardoor ze relatief weinig betalen. De grootverbruikers maken wel weer meer gebruik van de subsidies dan kleine bedrijven.

De financiering via de ODE leidt er verder toe dat iedere extra inspanning op klimaatbeleid zichtbaar terugkeert op de energierekening, ook voor mensen met een laag inkomen. Dat verlaagt het draagvlak voor klimaatbeleid, schreef de hoogste ambtenaar van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat in januari.

Nederland heeft nu plannen voor een vermindering van de CO2-uitstoot met 49 procent in 2030. Dat moet volgens de nieuwe Europese norm 55 procent worden. Om dat doel te halen zijn nieuwe maatregelen nodig, met bijbehorende kosten.

Het onderzoek van de bureaus Ecorys en SQ Consult toont volgens de opdrachtgever aan dat het budget voor het Nederlandse klimaatbeleid met 50 procent kan worden verhoogd met de opbrengsten van de verkoop van CO2-emmissierechten. Hiermee komen volgens de NVDE ook de aangescherpte klimaatdoelen voor 2030 dichterbij.