Gemeentes willen meer geld om alleenstaande minderjarige vreemdelingen langer te kunnen begeleiden. Deze jongeren hebben extra begeleiding nodig, maar de financiering daarvoor vanuit de overheid stopt zodra ze 18 jaar oud worden. Daarom trekt de gemeente Tilburg, gesteund door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, aan de bel. Eind deze week vindt overleg plaats met vijf betrokken ministeries.
Met de toename van het aantal eerste asielverzoeken het afgelopen kwartaal springt een groep in het oog: de alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV's). Tot en met september zijn er 1.229 minderjarige vluchtelingen in hun eentje naar Nederland gekomen. Ter vergelijking: vorig jaar ging het om 986 jongeren en in 2019 waren het er 1046.
Tilburg is een van de gemeenten die een grote groep AMV'ers opvangt. Maar volgens de huidige regels houdt de financiering vanuit de Rijksoverheid op zodra een jongere 18 wordt. "Stel: iemand van 17 jaar en 11 maanden komt bij ons in Tilburg aan. Dan mogen we slechts een maand begeleiding geven", zegt wethouder Rolph Dols. "Dat is natuurlijk veel te kort. Die jongeren komen uit een oorlogsgebied en zijn getraumatiseerd. Daar hoort goede zorg bij."
Minimaal jaar begeleiden
De gemeente Tilburg heeft daarom zelf maar besloten de portemonnee te trekken om die extra begeleiding te bieden. Dat kost jaarlijks 200.000 à 300.000 euro. "Dit gaat om mensen die straks Tilburger, Brabander en Nederlander worden. Die proberen we een goede plek te geven in de samenleving." De gemeente pleit er binnen de VNG daarom voor om die begeleiding minimaal een jaar te laten duren.
De grootste groep AMV's komt dit jaar uit Syrië, gevolgd door Eritrea en Somalië. Ze hebben vaak een lange, gevaarlijke reis achter de rug.
De nu 19-jarige Teklit vertrok in 2017 alleen uit zijn thuisland Eritrea. Via de Sahara, een Libisch kamp en de Middellandse Zee eindigde hij in Nederland. Hij vertelt over zijn reis:
De afgelopen maanden verschenen verschillende berichten over kinderen van zelfs 8 jaar oud die zich bij het politiebureau of op het station meldden. Zij vormen wel de de uitzondering. Dat zegt Isik Kulu-Glasgow, die bij het WODC al jaren onderzoek doet naar deze groep. "De meerderheid van de groep is tussen de 15 en 18 jaar. Het gaat meestal om jongens uit Syrië, Eritrea en Afghanistan. De laatste jaren zien we ook jongeren uit Marokko en andere Noord-Afrikaanse landen."
Verschillende motieven
Hun beweegredenen om alleen naar Europa te vluchten verschillen. "Soms worden ze vooruitgestuurd door hun familie om gezinshereniging te kunnen aanvragen. Voor Syrische jongeren is de oorlog een belangrijke reden. Eritrese jongeren ontvluchten de dienstplicht. En in Afghanistan speelt bedreiging en rekrutering door de Taliban een rol."
De reis die de minderjarige vluchtelingen afleggen is gevaarlijk. Uitbuiting en (seksueel) geweld liggen op de loer. "Niet alle ouders zijn op de hoogte. Van de Eritrese groep die wij spraken had niemand aan zijn ouders verteld dat ze weg zouden gaan. Ze waren bang dat hun ouders hen anders niet zouden laten gaan vanwege de gevaarlijke reis."
De meeste jongeren zijn niet bewust naar Nederland gekomen. "Die beslissing is pas later onderweg genomen." Een uitzondering is de Syrische groep. "Syrische jongeren zijn goed geïnformeerd voor vertrek. Ze hebben netwerken in verschillende Europese landen en informeren bij familieleden."
Als de minderjarige vluchtelingen na een reis die soms jaren kan duren, Nederland bereiken, krijgen ze een voogd toegewezen van stichting Nidos. Als ze een verblijfsvergunning krijgen worden ze in een gemeente geplaatst, zo niet dan vangt het COA ze op in afwachting van terugkeer naar hun land van herkomst.
'Geef mensen faire kans'
De gemeente Tilburg pleit er dus voor om de begeleiding minimaal een jaar te laten duren. Ook zijn er twee moties aangenomen in de Tweede Kamer die verlengde pleegzorg eisen voor de AMV's, zoals al langer mogelijk is voor niet-vluchtelingen. Dit betekent dat ze indien nodig ook na hun 18e nog begeleiding krijgen van hun voogd of pleegouder. Maar staatssecretaris Broekers-Knol heeft deze moties naast zich neergelegd.
Tegen de formerende partijen zegt de Tilburgse wethouder Dols dan ook: "Geef mensen een faire kans en kom financieel over de brug. We praten niet over megagrote bedragen. Anders krijgen we problemen bij het laten landen van deze groep in de samenleving. En als gevolg daarvan krijg je vermindering van het draagvlak."