Roest: 'Mijn grootste valkuil is wéér doen wat ik de afgelopen jaren heb gedaan'

• Joost Smedema

  Redacteur NOS Sport

Sven Kramer van de troon stoten op de vijf kilometer is één, maar er zelf net zo stevig op gaan zitten is iets anders.

Jarenlang was Kramer onaantastbaar. Waar hij startte, won hij ook. Aanhoudende rugklachten maakten een einde aan die dominantie. Ploeggenoot Patrick Roest, die de kunst van de meester kon afkijken, leek de rol van alleenheerser over te nemen.

Krameriaanse cijfers

Roest won de laatste jaren bijna vier op de vijf 5.000 meters die hij reed. Ook verbeterde hij sinds de Olympische Spelen van 2018 vier keer het baanrecord van Thialf. En er staan ook al drie wereldtitels allround op zijn naam, evenveel als schaatsiconen Ard Schenk en Eric Heiden.

Kortom: Krameriaanse cijfers. Maar Roest slaagt er maar niet in zijn suprematie te verzilveren in de belangrijkste wedstrijd van het jaar. Drie keer stond hij bij de WK afstanden als topfavoriet aan de start, drie keer ging het mis.

"Mijn grootste valkuil is wéér doen wat ik de afgelopen jaren heb gedaan", zegt Roest aan de vooravond van het olympische seizoen.

Sverre Lunde Pedersen, Ted-Jan Bloemen en Nils van der Poel. Een Noor, een Canadees en een Zweed zijn de laatste wereldkampioenen op de vijf kilometer. Daar had Roest op z'n minst tussen moeten staan. "Ik weet dat ik drie WK's gewoon niet deed wat ik moest doen. Dat is onwijs zuur. En het komt ook wel hard aan."

Harde dreun

De dreun was na de afgelopen winter het hardst. Met overmacht pakte Roest in januari de Europese titel allround om ook bij de twee wereldbekers ongekend uit te halen.

Waar een tijd onder de 6.10 in Thialf al wordt gezien als een toptijd, noteerde Roest achtereenvolgens 6.05,14 (een baanrecord) en 6.05,95. Op de WK strandde hij vervolgens op 6.10,05: zilver.

Waar is het voor nodig om vlak voor de WK alles uit de kast te halen? Het is een vraag die Roest en zijn trainer Jac Orie elkaar afgelopen zomer zijn gaan stellen. "Je moet het in wedstrijden laten zien, maar niet in trainingen. Dat is wel een harde les geweest", zegt Roest.

"Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik ergens te zenuwachtig was, maar ik heb op de route ernaartoe iets te gek gedaan. Je wil het goede gevoel vasthouden en snelle rondjes schaatsen, maar daar sloeg ik wel een beetje in door."

Vrijdag begint het schaatsseizoen met de NK afstanden. Bekijk hieronder de programma's per dag.

Een baanrecord rijden twee weken voor de WK. Hoe indrukwekkend ook, handig was het niet. "Op het moment dat het echt moest, was ik niet in topvorm, maar gewoon een beetje moe."

In de trainingen van zijn ploeg Jumbo-Visma liet Roest zich te veel meeslepen door zijn teamgenoten. "We hebben een sterke groep en willen altijd het beste laten zien."

"Wedstrijden rijd je om te winnen, maar in de trainingen doe je dat eigenlijk ook. Dat zal gewoon verstandiger moeten. Trainingen die rustig moeten, hoeven niet te gek."

"Jac en ik hebben erover gesproken. Als hij ziet dat ik iets doe wat ik niet zou moeten doen, zal hij naar me toekomen: 'Houd je rustig want het hoeft nu nog niet. Leuk dat het zo hard kan, maar het hoeft nu nog niet'. Dan komt-ie voor de training naar me toe: 'Rondjes van 28,5 is genoeg vandaag'."

'Het mentale gedeelte heb je nodig'

Niet alleen afgelopen winter, ook in 2019 (Inzell) en 2020 (Salt Lake City) zag Roest WK-goud aan zijn neus voorbij gaan. Drie gemiste kansen met elk hun eigen verhaal, een patroon is desalniettemin zichtbaar. De ploeg raadde hem mentale begeleiding aan.

"Jac dacht dat het wel iets voor me was. Ik zou het nooit snel uit mezelf doen, maar ik wil het wel proberen omdat ik het beste uit mezelf wil halen."

"Ik heb nooit echt het gevoel gehad dat ik het nodig had, omdat het niet aan het mentale lag. Maar je bespreekt meer dan het mentale. Het is gewoon goed om sommige dingen een keer gezegd te hebben, omdat het anders nooit ter sprake komt."

"En het is natuurlijk ook niks om je voor te schamen. Het kan je helpen. Als je echt in topvorm bent, is het misschien niet nodig. Maar om in topvorm te komen, heb je dat mentale gedeelte ook nodig. Dat is in ieder geval wat mij helpt, denk ik."