Experts over fataal filmincident: 'tragisch' en 'onbegrijpelijk'

• Etienne Verschuren

  redacteur Online

Er zijn nog veel vraagtekens rond het wapenincident op de set van de Amerikaanse film Rust, waarbij de 42-jarige cameraregisseur Halyna Hutchins werd doodgeschoten door de 63-jarige Alec Baldwin, een van de hoofdrolspelers en producent van de western. Regisseur Joel Souza (48) raakte gewond, naar verluidt aan zijn sleutelbeen.

Onduidelijk is of het vuurwapen was geladen met kogels in plaats van losse flodders of dat er bijvoorbeeld iets vastzat in de loop van het wapen. Ook voor Nederlandse experts op het gebied van het gebruik van wapens in films is het gissen naar wat er is misgegaan.

"Ik begrijp niet hoe dit heeft kunnen gebeuren", reageert filmregisseur Martin Koolhoven, onder meer bekend van de films Brimstone en Oorlogswinter. "In dit geval is niet alleen de cameraregisseur geraakt, maar ook de regisseur. Onbegrijpelijk."

De filmset van Rust:

Koolhoven wijst op de strenge protocollen die gelden op filmsets, zeker bij het gebruik van wapens. "Op een set lopen soms wel veertig of vijftig mensen rond, en één iemand is verantwoordelijk voor de wapens, zelfs als die niet eens gebruikt worden. De regisseur is daar niet verantwoordelijk voor, dat wordt juist bij hem weggehaald."

In 1993 ging het al eens mis met een vuurwapen bij de opnames op een Amerikaanse filmset. Acteur Brandon Lee, de zoon van Bruce Lee, werd toen doodgeschoten op de set van The Crow. Het vuurwapen bleek geladen met een kogel, terwijl er losse flodders in hadden moeten zitten.

"Na dat incident zijn de protocollen nog eens extra aangescherpt", zegt Koolhoven. "Als er met losse flodders wordt geschoten, dan blijven die in het wapen. Dat gebeurt met de hoogste mate van zorgvuldigheid. Normaal gesproken wordt er voor de zekerheid een keer gevuurd voordat de scène begint."

Koolhoven kan zich in Nederland geen voorval herinneren dat ook maar in de buurt komt van wat er is gebeurd op de filmset van Rust. "Dit is zoiets absurds, dat is nog nooit gebeurd in Nederland. Er gaat weleens wat mis op een set, en iemand heeft weleens een ongeluk gehad na het draaien, maar dat is totaal onvergelijkbaar."

Ook Arthur van Oest kan zich geen dergelijk voorval herinneren op een Nederlandse filmset. Hij is expert op het gebied van special effects voor films, tv en theater en zit al meer dan vijftig jaar in het vak. Zijn bedrijf werkte mee aan films als Indiana Jones, Michiel de Ruyter en Dunkirk. Van mitrailleurs en automatische wapens tot snipers en handgranaten; Van Oest heeft ermee gewerkt.

De expert is geschrokken door het nieuws, maar hij is ook kritisch. "Het is natuurlijk heel tragisch, maar ik dacht ook meteen: heel onprofessioneel. Als wij wapens verhuren en er wordt mee geschoten in een film, dan zijn we er altijd zelf bij. Als er iets misgaat met een wapen, kijkt iedereen naar ons. Meestal wil een acteur ook oefenen met een wapen om zo te wennen aan de terugslag en het geluid. Daar helpen we bij."

Als een wapen alleen wordt gebruikt om bijvoorbeeld mee te dreigen in een filmscène, dan hoeft het bedrijf van Van Oest niet op de set aanwezig te zijn. Toch gelden ook in dat geval strenge regels. "We kunnen de wapens alleen meegeven na het tekenen van een formulier en de mensen die ze gebruiken, worden gescreend door de politie. Dat formulier is voor ons een vrijwaringsbewijs."

Mooi effect

Volgens Van Oest zou een incident zoals op de set van Rust niet eens kúnnen gebeuren met de wapens die hij verhuurt. "We hebben ervoor gezorgd dat met onze wapens alleen losse flodders kunnen worden afgevuurd. In bijvoorbeeld 14 de musical, over Johan Cruijff, zit een scène waarin een kalasjnikov voorkomt. Daar kunnen alleen losse flodders uit komen. Die zorgen voor een mooi visueel effect, omdat er een flits uit de loop van het wapen komt waardoor het lijkt alsof er echt wordt geschoten. En de knal blijft hetzelfde."

Bovendien zijn er in Nederland maar een paar bedrijven die wapens mogen verhuren voor filmscènes. "Dat is goed controleerbaar. Je vergunning wordt meteen ingetrokken als er iets fout gaat. In Amerika heb je heel veel bedrijven die wapens mogen verhuren en de wapenwet is natuurlijk ook heel anders dan hier. Ik weet niet of er in Amerika in sommige gevallen echte wapens mogen worden gebruikt op een set."