Moskeeën overwegen aangifte na veronderstelde undercoveracties

Onderzoeksbureau NTA zegt dat medewerkers zijn bedreigd na een publicatie van NRC waarin stond dat het bedrijf heimelijk onderzoek deed naar moskeeën. Die veronderstelde undercoveroperaties zouden gedaan zijn in opdracht van gemeenten. Moslimorganisaties willen de onderste steen boven hebben en overwegen juridische stappen.

Het artikel in de zaterdagkrant heeft geleid tot verbolgen reacties van moskeebesturen. Volgens het stuk hebben zeker tien gemeenten NTA in het geheim onderzoek laten doen naar mogelijke radicalisering bij religieuze organisaties. Experts noemen de gebruikte methoden in de krant onrechtmatig.

'Haatcampagne gaande'

Nuance door Training en Advies, zoals het onderzoeksbureau voluit heet, ontkent dat met klem. De bewering van NRC dat medewerkers zonder zich kenbaar te maken onderzoek hebben gedaan in moskeeën is volgens NTA pertinent onjuist.

Op uiteenlopende wijze worden medewerkers nu bedreigd, stelt het bedrijf in een persbericht. "Er zijn haatcampagnes gaande om medewerkers onder druk te zetten hun werkzaamheden voor NTA te staken. In een geval is geweld tegen een huis van een medewerker gebruikt." De namen en foto's van de medewerkers stonden op de website van NTA.

NTA begrijpt de onrust die binnen de islamitische gemeenschap is ontstaan, maar "we kunnen niet genoeg benadrukken dat de berichtgeving van NRC op hoofdpunten onjuist was." Al het onderzoek gebeurde volgens het bedrijf conform de regels en wetgeving.

Rol NCTV

"De gemeente onderzoekt of de door NTA gebruikte methode voldeed aan privacywetgeving", laat de gemeente Leidschendam-Voorburg weten in een verklaring. Daarin staat ook dat de gemeente op advies van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) het bureau had ingeschakeld.

De NCTV bracht meer gemeenten in contact met NTA. Volgens de krant klonk er binnen het overheidsorgaan ook kritiek op de werkwijze van het onderzoeksbureau.

"We begrijpen dat het artikel in het NRC veel losmaakt in betrokken gemeenschappen", zegt een woordvoerder van de NCTV in een reactie. "De NCTV handelt binnen de voor ons geldende wet- en regelgeving. Wanneer daar twijfels over bestaan zoeken we dat verder uit. Dat is het proces waar we nu in zitten."

Er is een Kamerdebat over de kwestie aangevraagd, laat de woordvoerder weten.

In Leidschendam-Voorburg werd het NTA-onderzoek in 2020 afgerond. Volgens de gemeente zijn de resultaten gebruikt als achtergrondinformatie voor intern gebruik. "Om kleuring te kunnen geven aan wat al bekend was vanuit eigen contacten met organisaties." Of er sprake is geweest van geheime bezoeken aan de betreffende moskee, wordt niet gezegd in het persbericht.

Een groep van moskeekoepels is van plan een WOB-verzoek in te dienen. Door het opvragen van overheidsdocumenten wil de groep achterhalen hoe de vork in de steel zit.

'Buiten het boekje gegaan'

"Volgens mij zijn gemeenten en NTA buiten hun boekje gegaan", zegt Abdelhamid Bouzzit, vice-voorzitter van onder meer het Samenwerkingsverband Islamitische Organisaties Regio Haaglanden (SIORH). "Hoe is deze privacygevoelige informatie vergaard en hoe wordt die gebruikt en opgeslagen? En bovendien: waarom dit onderzoek als er geen verdenkingen zijn, als er geen aanleiding is?"

Volgens de gemeente Veenendaal, waarvan NRC een onderzoeksrapport over een moskee heeft ingezien, was daar wel aanleiding voor het onderzoek. Tegen RTV Utrecht zegt de gemeente niet exact wat die aanleiding was. Volgens de omroep gaat het mogelijk om berichtgeving uit 2016 over een 'haatimam' in de Nasser-moskee.

Verder stellen de gemeente en NTA dat er geen heimelijke bezoeken aan de moskee zijn gebracht en dat alle geïnterviewden wisten dat ze meewerkten aan een onderzoek van de gemeente. Terwijl iemand van de moskee tegen NRC zei dat de gemeente "achter onze rug om ons helemaal laat doorlichten".

Spoeddebat in Veenendaal

De Denk-fractie in Veenendaal laat weten dat er donderdag een spoeddebat is over de kwestie. Er klopt niets van dat NTA-medewerkers zich geïdentificeerd zouden hebben tijdens hij hun onderzoek in moskeeën, stelt fractieleider Yasin Makineli op basis van gesprekken met betrokkenen.

"Als de NTA zo zeker is van haar zaak, dan is de oplossing heel simpel: openbaar het rapport. Zodat heel Nederland kan zien of ze zich heeft gehouden aan de privacywetgeving en de juridische kaders." Volgens hem zouden onderzoeken als deze alleen mogen worden uitgevoerd door de inlichtingendiensten.

Het doel van de onderzoeken door NTA is informatie verkrijgen over moeilijk toegankelijke islamitische gemeenschappen, bijvoorbeeld over buitenlandse financiering en radicale predikers en bestuurders. Bouzzit: "Ik snap dat gemeenten zich zorgen kunnen maken over radicalisering, maar dit is niet de juiste manier. We leven nog steeds in een rechtsstaat."