NRC: Moskeeën heimelijk onderzocht door particulier bedrijf

Zeker tien gemeenten hebben de afgelopen jaren een particulier onderzoeksbureau ingezet om onderzoek te doen naar religieuze organisaties. NRC schrijft dat daarbij gebruik werd gemaakt van undercovermethoden die niet zijn toegestaan. Islamitische organisaties zeggen geschrokken te zijn van de bevindingen van NRC.

Het gaat om het bedrijf NTA (Nuance door Training en Advies), dat in opdracht van de gemeentes onderzoek doet naar "radicale tendensen die een gevaar kunnen opleveren voor de samenleving". Volgens het bedrijf komen onderzoekers niet zonder toestemming in besloten ruimten en wordt het werk van NTA gecontroleerd door informatie- en juridische experts. "De centrale stelling dat NTA in het geheim onderzoek doet in moskeeën klopt niet."

NRC stelt echter dat de onderzoekers wel degelijk binnenkomen bij moskeeën, waar zij spreken met bezoekers, bestuurders en religieuze leiders. Daar worden vervolgens onderzoeksrapporten over geschreven, die niet openbaar worden gemaakt of gedeeld met gemeenteraden of de onderzochte organisaties. Ook denkt NTA mee over beleid naar aanleiding van de bevindingen.

De krant heeft onder meer het onderzoeksrapport over een moskee in Veenendaal ingezien, waarin wordt beschreven welke families met elkaar ruzie hebben en waar bepaalde leden studeren of lessen volgen. Over een moskee in Ede weet de NTA te melden dat deze nauwlettend in de gaten wordt gehouden door de Marokkaanse autoriteiten.

Informatiepositie voor gemeenten

De gemeenten werden met NTA in contact gebracht door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), die gemeenten adviseert en financieel ondersteunt bij het tegengaan van radicalisering. Met behulp van NTA hopen zij betrouwbare informatie over moeilijk toegankelijke islamitische gemeenschappen te krijgen, onder meer over buitenlandse financiering en radicale predikers en bestuurders.

Het heimelijk onderzoek moest daarbij helpen, want, zo stelt de gemeente Rotterdam tegen NRC, een openbaar onderzoek zou tot sociaal wenselijke antwoorden leiden. Salafisten zouden tegenover buitenstaanders niet eerlijk en open over hun ware intenties en gedragingen zijn.

De onderzoeken begonnen in een tijd dat er grote zorgen waren over jongeren die naar Syrië reisden voor de gewapende jihad en er vrees was voor aanslagen in Nederland. Onder meer de gemeenten Rotterdam en Zoetermeer zeggen tegen NRC zulke onderzoeken nu niet meer te verantwoorden vinden. De gemeente Leidschendam-Voorburg zegt alsnog te onderzoeken of de methode voldeed aan de privacywetgeving.

Volgens de krant klonk er binnen de NCTV de afgelopen jaren kritiek op het werk van NTA, onder meer omdat het bedrijf zich op het terrein van geheime diensten zou begeven. Twee hoogleraren noemen de werkwijze die volgens NRC wordt gehanteerd onrechtmatig.

De NCTV is tot dusver niet bereikt voor commentaar.

'Staatsislamofobie'

Islamitische organisaties reageren ontstemd en zeggen dat het vertrouwen tussen de gemeenschap en de overheid is beschadigd. De Rotterdamse koepelorganisatie SPIOR spreekt tegen persbureau ANP van "spionageactiviteiten" en "staatsislamofobie". Bij de overheid is sprake van "een breed en structureel wantrouwen tegen de islamitische gemeenschap", aldus SPIOR.

De Veenendaalse Hassan Saidi, bestuurder van een van de onderzochte moskeeën, zegt tegen NRC dat hij zich in de maling genomen voelt. Tot dusver was de relatie met de gemeente goed, maar "dit geeft mijn vertrouwen in de gemeente een enorme knak."

In een verklaring zegt NTA zich in het geheel niet te herkennen in het artikel. Het bedrijf zegt bij zowel opdrachtgevers als veel moskeeën als betrouwbaar en integer te boek te staan. "Ons werk draagt bij aan de bescherming van de democratische rechtsorde. (...) Dat is een complex werkveld dat de nodige discretie vergt. Voor NTA is daarbij de wet- en regelgeving leidend."

De organisatie vindt de berichtgeving in NRC ook tendentieus, met name in de manier waarop de oprichter van NTA is geportretteerd. "Zo vinden wij de opmerking achter zijn naam: "baard, maatpak" buitengewoon onsmakelijk en irrelevant."