Hongaren kiezen één uitdager voor Orbán: Péter Márki-Zay

• Chiem Balduk

  Redacteur online

De partijloze burgemeester Peter Márki-Zay wordt de uitdager van premier Orbán bij de komende parlementsverkiezingen in Hongarije. Márki-Zay won in twee rondes de lijsttrekkersverkiezingen van de gezamenlijke oppositiepartijen, die zich hebben verenigd in één anti-Orbánfront. In de tweede ronde versloeg hij met 56 procent van de stemmen de sociaaldemocraat en Europarlementariër Klára Dobrev.

Márki-Zay (49) bedankte vanavond zijn achterban. Hij belooft te strijden voor een "nieuw Hongarije", waar "zowel links als rechts; joden, zigeuners en homo's" met liefde worden omarmd. "Premier Orbán heeft reden om bang te zijn", zei de oppositieleider.

Oppositiepartijen van links tot uiterst-rechts verenigden zich vorig jaar tot één anti-Orbán-front, omdat de individuele partijen door het getrapte districtenstelsel van Hongarije weinig kans op winst maakten. In peilingen gaan de verenigde oppositielijst en Orbán rechts-populistische Fidesz-partij al maandenlang nek-aan-nek.

Iedere Hongaarse kiezer mocht de afgelopen week stemmen voor de lijstaanvoerder. Er werden ruim 660.000 stemmen uitgebracht. Daarbij zitten dus ook Fidesz-stemmers, die konden meebeslissen wie de uitdager van hun eigen partijleider werd. Naast één lijsttrekker wordt ook voor ieder kiesdistrict een gezamenlijke oppositiekandidaat gekozen.

Politieke nieuwkomer

Márki-Zay kan gerust een verrassende winnaar van de oppositieverkiezingen worden genoemd. Met het laagste reclamebudget van alle kandidaten eindigde hij in de eerste ronde als derde van de vijf kandidaten, achter Dobrev en de liberale burgemeester van Boedapest, Gergely Karácsony. Die leek bij aanvang de beste papieren voor het lijsttrekkerschap te hebben, maar Karácsony stapte na de eerste ronde uit de race en sprak zijn steun uit aan Márki-Zay.

De partijloze Márki-Zay staat bekend als gematigd en conservatief; zelf omschreef hij zichzelf eens als "teleurgestelde Fidesz-stemmer". De vader van zeven kinderen is een nieuwkomer in de politiek: na een carrière als econoom en marketeer wierp hij zich in 2018 in de strijd voor het burgemeesterschap van zijn thuisplaats: het Fidesz-bolwerk Hódmezovásárhely in het zuiden van Hongarije.

Hij wist de Fidesz-kandidaat te verslaan. Hoe? Drie uiteenlopende oppositiepartijen schaarden zich achter hem.

Daar werd de kiem gelegd voor het huidige front van een verenigde oppositie tegen Orbán en Fidesz. Al in 2018 pleitte Márki-Zay voor nauwe samenwerking, omdat Fidesz anders fluitend parlementsverkiezingen blijft winnen. Na vandaag is hij de voorman van zijn gedroomde verenigde oppositie.

Hij belooft dat hij als premier werk zal maken van het tegengaan van corruptie, van de invoering van de euro en van het beschermen van de rechtstaat. De afgelopen jaren kreeg de huidige regering het regelmatig aan de stok met de Europese Unie vanwege het beknibbelen van de rechtsstaat, de democratie, vrijheid van onderwijs en rechten van minderheden.

Uitdaging voor Orbán

Politiek analisten verwachten dat de overwinning van Márki-Zay een flinke domper zal zijn voor Orbán. "Dit wordt de grootste uitdaging voor Orbán sinds 2010 (het begin van zijn tweede regeertermijn, red.)", twittert Thorsten Benner van de denktank GPPi. Márki-Zays gedachtegoed staat immers dicht bij de Fidesz-achterban. Daarnaast valt de ietwat kleurloze politicus, in tegenstelling tot de andere oppositieleiders, niet aan te vallen op politieke blunders uit het verleden. Tegelijkertijd kan zijn politiek onervarenheid ook juist in zijn nadeel gaan werken.

Fidesz lijkt Márki-Zay onderschat te hebben. In aanloop naar de lijsttrekkersverkiezingen besteedde de partij veel geld aan reclamecampagnes tegen de oppositiekandidaten Dobrev, die vooral werd aangevallen om haar relatie met oud-premier Gyurcsány, en Karácsony. Márki-Zay kwam er zonder lastercampagnes van af.

Volgens Hongaarse media gaf Fidesz meer geld uit aan reclames over de verkiezingen dan de oppositie zelf:

De Hongaarse politicoloog Balasz Csekö is benieuwd hoe de verdere verkiezingscampagne zal verlopen. "We moeten afwachten of de verenigde oppositie daadwerkelijk verenigd blijft", zegt Csekö. "Hongarije is geen Tsjechië." In dat land wonnen eerder deze maand twee oppositieblokken de verkiezingen.

Het anti-Orbánfront kan mogelijk nog uiteen gespeeld worden wanneer thema's waarover de partijen verschillen, zoals migratie of lhbti-rechten, een dominant verkiezingsthema worden. Zo stemde het rechtse Jobbik, onderdeel van de oppositiecoalitie, deze zomer voor de omstreden lhbti-wet, terwijl de overige oppositiepartijen fel tegenstander waren.

De onderlinge verschillen zijn ondergeschikt aan het gezamenlijke doel, volgens Márki-Zay. "De komende verkiezingen draaien maar om één vraag: Fidesz of geen Fidesz?"