Ook kritiek na heroïsche koers, maar: 'Parijs-Roubaix overstijgt gezonde verstand'
"Een hyperdelirium". Zo kenschetste Michel Wuyts de wedstrijd, waarmee hij zijn roemruchte loopbaan als wielercommentator afsloot. De Vlaamse gemeente Lochristi heeft spontaan een huldiging aangekondigd van de verrassing van de Hel, Florian Vermeersch. In een middag is de 22-jarige geschiedenisstudent, tevens gemeenteraadslid, een nieuwe Vlaamse held geworden,
Nu is Vlaanderen een wielergekke regio, maar de euforie over de laatste editie van Parijs-Roubaix - voor mannen en vrouwen - wordt gedragen in de hele wielerwereld. Schitteren in de finale is niet eens nodig. Wie de Hel heeft uitgereden, staat voor eeuwig op een voetstuk.
Romain Bardet, ranke klimmer van team DSM met een voorliefde voor het Vlaamse voorjaar, schreef vol bewondering op Twitter: "Ik denk toch dat je het peloton in twee categorieën kunt verdelen: zij die hebben meegedaan aan Parijs-Roubaix en de anderen." #Legendes
Geen andere koers roept zulke emoties op als Parijs-Roubaix. Voor een wielrenner bestaat er niets nobelers dan lijf en leden te wagen in de loopgraven tussen Compiègne en de wielerbaan. En dan douchen met een hand aan de ketting in de vooroorlogse doucheruimte van Roubaix.
"Parijs-Roubaix overstijgt het gezonde verstand", stelt wielercommentator Stef Clement. "Nergens anders is de heldenstatus zo groot, nergens anders wordt angst en pijn zo genegeerd. Of geromantiseerd zelfs."
En geen andere koers trekt zoveel televisiekijkers, smullend van de besmeurde gezichten, de lekke banden en de valpartijen. Maar wie zich niet laat meeslepen door de botte romantiek van de koers ziet weerloze renners en rensters glibberen over paden, die te slecht zijn om in het dagelijks leven over te treden. Onbewogen kijkers zien fietsen stuiteren van kei naar kei en af en toe door de lucht.
Het lijkt wel of alle discussies over veiligheid in het wielrennen een weekendje buiten gebruik zijn gesteld. "Ik heb vandaag meerdere renners gesproken, die Roubaix hebben gereden", zegt Eelco Berkhout, die als zaakwaarnemer bij SEG Cycling dagelijks in contact staat met coureurs. "Ze vonden het allemaal een eer om gereden te hebben. De laatste natte editie was in 2002. Deze renners kennen alle verhalen. Nu zijn zíj de inspiratie voor jonge renners."
Elfstedentocht
Als renster had ze graag ooit over de kasseien van Roubaix gereden. Nu zat Iris Slappendel bij de eerste vrouweneditie als verslaggever op de motor in koers. "Het was een bijzonder moment in het vrouwenwielrennen. Iedereen leefde hier naartoe. Alle rensters, en later ook de renners, wilden per se finishen. Het deed me denken aan de Elfstedentocht. Ik heb rensters aan de finish gezien die gewoon omvielen, van uitputting en omdat ze door de modder niet uit hun pedalen konden komen."
Zelfs Annemiek van Vleuten en Ellen van Dijk, twee van de voornaamste slachtoffers van de Hel van het Noorden, kwamen trots over de finish. Van Dijk viel op de kasseien weg uit de kop van de wedstrijd en liep daarbij een hersenschudding op. Van Vleuten heeft die kop nooit gezien: nog voor de eerste kasseistrook ging ze al onderuit en bij een latere val liep ze breuken op in haar bekken en haar schouder.
Eerst werd haar te verstaan gegeven dat ze drie weken aan bed gekluisterd zou zijn, maar inmiddels heeft Van Vleuten haar eerste voorzichtige stapjes gezet. Met krukken.
Daags na de koers was Van Vleuten nog het meest kritisch: "Als het droog is, is het een mooie koers, maar zoals het er gisteren bij lag, is het 'Russische roulette'. Als we het over veiligheid hebben, dan valt dit niet meer onder veilig." Parijs-Roubaix laat ze voortaan aan zich voorbijgaan. "Ik laat het bij deze ene keer."
Van Vleuten wacht een wekenlange revalidatie. Is dat het waard? "Ik begrijp het dilemma heel goed", zegt Slappendel, die ook bestuurder is van The Cyclists Alliance, de vakbond van wielrensters.
"Als vakbond praten we het hele jaar over veiligheid. Je kunt je dan ook afvragen of bij Parijs-Roubaix andere normen gelden? Je moet je altijd blijven afvragen of we nog kijken naar wielrennen of circus? Misschien moet je op een gegeven moment de renners tegen zichzelf in bescherming nemen. Dat is een heel moeilijke vraag."
The Cyclists Alliance houdt aan het einde van elke maand een enquête onder de rensters over de veiligheid. "Het is natuurlijk best lastig om nu te zeggen dat je Roubaix te gevaarlijk vindt. Rensters mogen daar anoniem hun bezwaren aangeven. Ik ben benieuwd of daar nog iets uitkomt."
Natuurlijk is er ook sprake van sociale druk, denkt oud-wielrenner Clement. "Stel dat je nu gaat klagen over de natte keien, nou dan ben je klaar hoor. Dan word je verketterd."
"Niemand is verplicht om te starten", zegt Richard Plugge, ploegbaas van Jumbo-Visma. Zondag zat hij in de tweede ploegleidersauto. Ondanks de tegenvallende prestatie van kopman Wout van Aert genoot hij met volle teugen. "Het is een wedstrijd voor specialisten. Daar selecteren we ook op. Wie kunnen dit goed? Crossers bijvoorbeeld."
Zijn renners en rensters kwamen redelijk ongeschonden uit de strijd. "Mike Teunissen was flink geschaafd na een valpartij. En bij de vrouwen gingen Anna Henderson en Romy Kasper onderuit, maar dat bleef vooral bij een modderbad. Dat bijna iedereen gevallen is, klopt niet."
"Op de weg verwacht je geen gevaar en dus zijn die koersen misschien wel gevaarlijker. Nu is iedereen superalert en bovendien heb je te maken met renners met heel grote kwaliteiten. Als je de skills ziet van Marianne Vos op de kasseien. Dat is echt genieten."
"Natuurlijk zijn er ook renners en rensters die na een paar kilometer hebben gedacht: waar ben ik aan begonnen? Voor de vrouwen was dit de eerste keer, daar wil iedereen bij zijn. Er zullen er zijn voor wie het 'eens maar nooit weer' zal zijn. Maar er zijn ook veel rensters die hebben gezegd: dit is gaaf."
Renners dwingen om het gevaar te trotseren zal Plugge niet snel doen. "Dat hoeft ook niet, want er zijn heel veel renners die deze koers willen rijden."
Normaal gesproken zou Jos van Emden een van die renners zijn. Zes keer reed hij Parijs-Roubaix, zes keer reed hij de koers uit. Zijn beste resultaat was de achttiende plaats in 2014, het jaar van Niki Terpstra.
"De ploeg heeft voortgebouwd op de klassiekerploeg en daar zat ik niet in dit jaar. Ik was wel eerste reserve en als het nodig was geweest, was ik met plezier opgestapt. Maar ik ben gewoon niet goed in rijden over kasseien. Ik ben niet zo handig als anderen."
Zelfs oud-winnaars als Niki Terpstra voelden trots na het voltooien van de natte editie van Roubaix. Terpstra kwam samen met Ramon Sinkeldam en schaduwfavoriet Dylan van Baarle buiten de tijdslimiet binnen.
In plaats van Roubaix was Van Emden in Zuid-Limburg waar hij samen met oud-renner Bram Tankink langs Limburgse grenspalen reed. "We hebben onze Grenspalenklassieker gereden met 369 deelnemers, want zoveel grenspalen zijn er", vertelt Van Emden trots. "En zondag was ik bij de Tour de Dumoulin. Daar heb ik het eerste deel van de koers gekeken. De finale keek ik thuis."
Van afstand voelde Van Emden wat zijn collega's voelden na de finish: "Als je deze Parijs-Roubaix gereden hebt, dan heb je een verhaal voor de eeuwigheid."
Hogedrukspuit
"Gevaar hoort bij Roubaix", denkt Van Emden. "Het is de enige koers, waarbij dit geaccepteerd is. Maar dat wil ook weer niet zeggen dat je alles moet laten zoals het zeventig jaar geleden was. Het materiaal is nu veel beter en de renners gaan veel sneller. Rijden over slecht liggende kasseien is de essentie van Parijs-Roubaix, maar je kunt wel zorgen dat de stroken schoon zijn."
"In het Bos van Wallers lag een prachtige strook en dan nog wordt er gevallen. Als ik dan Gianni Moscon even later meterslang zie glijden over de modder, dan denk ik wel: had daar nou geen hogedrukspuit overheen gekund?"
Na de zware crash van Fabio Jakobsen en Dylan Groenewegen in de zomer van 2020 stelde Van Emden in een open brief tien onveilige kwesties in het wielrennen aan de kaak.
"Ik snap de discussie wel", stelt Van Emden. "Maar als we het hebben over het veiliger maken van de sport, dan heb ik het over de randvoorwaarden: over paaltjes op de weg of gevaarlijke aankomsten. Zaken waar een organisator iets aan kan doen. Wat ik begrepen heb, waren die zaken dit weekend goed geregeld. Maar Parijs-Roubaix is gewoon niet veilig. Dat is de essentie van de koers."
Roglic in Ruddervoorde
De aansprakelijkheidsregels zijn dezelfde als in iedere andere wielerkoers, bevestigt Richard Plugge van Jumbo-Visma. Maar wat nu als Primoz Roglic morgen aangeeft dat hij in april ook graag over de kasseien wil dokkeren? Met alle risico's van dien voor de rest van het seizoen?
"Dat lijkt me een zeer hypothetische vraag", lacht zijn werkgever. "Maar als Primoz dat zou willen, dan weet ik zeker dat hij zich tot in de puntjes zal voorbereiden. Dus als je hem deze winter opeens in de cross van Ruddervoorde ziet, dan weet je hoe laat het is."
