'Ik zal Merkel missen, ook al heeft ze misschien veel ellende veroorzaakt'

• Dieuwke van Ooij

  verslaggever

Zondag gaan de Duitsers naar de stembus, voor de spannendste Duitse verkiezingen in tijden. Wie die ook wint, het betekent in alle gevallen het begin van het einde van Angela Merkel als bondskanselier. Nieuwsuur blikt terug op haar lange regeerperiode met haar biograaf en een Duitse cabaretière.

Volgens Merkels biograaf Ralph Bollmann - van wie deze week de Nederlandse vertaling verscheen van zijn boek over Merkel - zal ze vooral de geschiedenis ingaan als de crisismanager. "Ze heeft Europa de laatste tien, vijftien jaar door vele crises geleid. Te beginnen bij de financiële crisis, de eurocrisis, de vluchtelingencrisis en natuurlijk de coronapandemie. Daar heeft ze steeds weer voor stabiliteit gezorgd. Maar dat is eigenlijk ten koste gegaan van de binnenlandse doelen die ze zich had gesteld. Wie vaker in Duitsland is, weet dat de digitalisering, het openbaar vervoer en de hervorming van de federatie niet van de grond zijn gekomen."

Merkel kan op de valreep overigens een record halen. Mogelijk wordt ze de langst zittende kanselier die Duitsland ooit heeft gehad. Of ze het record gaat breken, hangt af van hoe lang het duurt voor er een nieuwe regering wordt geformeerd. Als dat snel gaat, blijft Helmut Kohl haar een haarlengte voor.

Voor de cabaretière Idil Baydar is Merkel een voorbeeld. In haar sketches spot ze met het typische Merkelgebaar waarbij ze haar vingers tot een hart buigt en voor haar onderbuik houdt. "Ik zal haar missen, ook al heeft ze misschien heel veel ellende veroorzaakt. Ze heeft in elk geval in 2015 tijdens de vluchtelingencrisis laten zien dat ze ook een hart heeft als doorgewinterd politica."

Volgens Ralph Bollmann zal Merkel niet de geschiedenis ingaan als vluchtelingenkanselier omdat "de vluchtelingen in Duitsland goed zijn geïntegreerd". "En bovendien kwam er daarna nog een crisis, namelijk de coronapandemie. Ze wilde de vluchtelingen die al in Europa waren, opnemen omdat ze zich toch niet meer lieten wegsturen. En ze wilde de Europese binnengrenzen open laten. Maar tegelijkertijd wilde ze strenge regels om nieuwe vluchtelingenstromen tegen te houden. En dat heeft ze ook gedaan."

Angela Merkel is natuurkundige maar in 1990, vlak na de val van de Muur, wilde ze zich expliciet met de politiek van het nog te herenigen Duitsland bemoeien. Dat ze in de partij CDU actief werd, is eerder toeval. Door Helmut Kohl kreeg ze de kans razendsnel carrière te maken, te beginnen als een van de ministers in zijn kabinet. Toen Kohl vanwege illegale giften aan zijn partij, de CDU, in diskrediet raakte, zorgde Merkel ervoor dat hij van het toneel verdween.

Vaak is haar verweten dat ze haar politieke vader een dolkstoot in de rug had gegeven. Maar volgens Bollmann klopt dat beeld niet. "Ze deed niks anders dan de partij redden. Als ze dat niet had gedaan, had het lang geduurd voor die weer van de affaire zou zijn bekomen. Merkel zelf had een onbesmet blazoen en kon geloofwaardig Kohls plek innemen."

Merkel heeft nooit verteld wat ze na haar loopbaan als machtigste vrouw van de wereld gaat doen. "Het is het meest waarschijnlijk dat ze eerst even gaat uitslapen. Want van slapen is het niet erg gekomen in haar regeerperiode", denkt Bollmann.