Nederlanders zijn in coronatijd meer gaan lezen. De boekverkoop steeg vorig jaar met bijna 4 procent, maar de fysieke boekwinkels merken daar weinig van.
Vooral boekhandels in de steden hebben het zwaar. "Als deze omzetontwikkeling zich doorzet, verwacht ik dat één op de vijf boekenwinkels volgend jaar moet sluiten", zegt Anne Schroën van de Koninklijke Boekverkopersbond.
Hulp is nabij. Het kabinet komt met met twintig miljoen euro, speciaal voor boekenwinkels. Het bedrag bestaat uit een vergoeding van distributiekosten, vijf miljoen euro, en een garantiefonds van vijftien miljoen euro. Vanaf woensdag kunnen boekhandelaren zich aanmelden voor de steun.
Online concurrentie te sterk
Voor sommigen komt het extra geld te laat. Zoals voor Philip Knops. Na 23 jaar ging zijn boekwinkel in april definitief dicht. "Ons totale eigen vermogen is verdampt, omdat we vanwege corona zo lang dicht moesten. We hebben nu de handdoek in de ring moeten gooien."
De sluiting komt niet alleen door corona, geeft Knops toe. "Dat is één deel, maar het komt vooral doordat de online winkels steeds sterker worden." Zelf heeft hij ook geprobeerd online boeken te verkopen. In 2000 opende hij een webshop naast de fysieke locatie. "Die was best bekend en we verkochten best heel aardig. In coronatijd zelfs heel goed."
Maar dat leverde toch niet genoeg op. "Je moet heel veel van je marge inleveren om dat pakketje via de post bij je klant te krijgen. De tarieven die bijvoorbeeld bol.com kan afspreken, die kunnen wij niet hanteren. Een boek van 20 euro, daar hielden we dan 30 of 40 cent aan over. Dan kun je er nog zoveel verkopen, daar kun je de huur niet van betalen."
Ik maak nu badkamers en keukens om het te redden tot mijn pensioen.
Ook Fabian Paagman, eigenaar van de Paagman-boekwinkels in Den Haag, zegt dat het maar moeilijk concurreren is tegen de grote online winkels. "Wij zitten op A-locaties met hoge huren en hbo- en wo-geschoold personeel. Zij zitten met blokkendozen op veel goedkopere locaties, met veel goedkopere inzet van medewerkers."
Tientallen sluitingen
Sinds 2014 is het aantal fysieke boekwinkels met 13 procent afgenomen: van 755 naar 660. Anne Schroën van de Boekverkopersbond zag in december vorig jaar tientallen boekhandels definitief de deuren sluiten. "Veel van hen gingen vervroegd met pensioen of besloten dat ze de achterstand die ze hadden opgebouwd, niet meer konden inhalen."
"Daarnaast is er veel verstopt leed. Mensen die hun pensioenpotten hebben aangesproken om het te redden, bijvoorbeeld. Dit jaar is eigenlijk een verloren jaar voor de boekhandels."
Voor Jogchum de Vries (80) van boekhandel Colette in Den Haag was het runnen van de winkel ook al een tijd geen vetpot meer. En een opvolger vinden viel niet mee. Tot journalist Jean-Pierre Geelen samen met acht anderen besloot de boekhandel te redden:
Toch is er één ding wat de online winkels niet kunnen bieden, zegt Schroën. "Op internet koop je wat je aanbevolen krijgt. Een boekhandel verrast, prikkelt en inspireert."
Voor de winkel van Philip Knops was dat voordeel niet genoeg. "Ik maak nu badkamers en keukens voor mensen. Zo probeer ik het te redden tot mijn pensioen. Ik ben 62 en het valt zeker niet altijd mee. Mijn vrouw helpt me af en toe met het zware sjouwwerk. Ze is 65, maar je moet toch wat."
