Tweede Kamer kritisch op evacuatiebeleid Afghanistan: 'Tijd is verspild'

Bij de start van het Tweede Kamerdebat over Afghanistan hebben parlementariërs veel vragen over mensen die op dit moment nog niet uit het land zijn geëvacueerd. Kamerleden willen onder meer weten hoe het staat met de tolken die voor Nederland hebben gewerkt.

Volgens het kabinet zitten er 22 nog vast in Afghanistan, terwijl de Kamer er al maanden geleden om had gevraagd om ze hierheen te halen. "Hoe kan het dat er ook nu nog tientallen tolken van Defensie in Kabul zitten?", zei VVD-Kamerlid Van Wijngaarden. "Ik wil tolk voor tolk horen waarom ze daar nog zitten."

Verschillende Kamerleden willen weten van het kabinet of deze tolken al voor de chaotische situatie in augustus in beeld waren. En in het verlengde daarvan, waarom ze dan niet eerder zijn weggehaald. "Tot half augustus hadden wij het in eigen handen om die mensen hierheen te halen", stelt Piri van de PvdA.

Mailbox

Maar het gaat in het debat niet alleen over tolken die voor Nederland hebben gewerkt. Rond de tijd dat de Taliban Kabul half augustus innamen, nam de Kamer de motie-Belhaj aan om ook lokale medewerkers zoals beveiligers en koks en mensenrechtenactivisten te evacueren.

U moet zich schamen, zegt SP-Kamerlid Van Dijk tegen het kabinet:

Nu de grootschalige evacuaties stilliggen, komt dat in het gedrang, vrezen Kamerleden. Zo wordt over twee dagen de mailbox gesloten waar mensen zich kunnen melden. "Dat gaat volledig voorbij aan de motie-Belhaj", zei Van Dijk van de SP. "Wat nou als iemand zich zaterdag meldt?" In de mailbox zijn tot nu toe tienduizenden mails binnengekomen.

De indiener van de motie, D66-Kamerlid Belhaj, benadrukt dat de motie "gewoon blijft staan". "Deze mensen moeten we met open armen ontvangen." Van het kabinet wil Belhaj weten hoe Nederland ervoor gaat zorgen dat ze alsnog hierheen kunnen komen.

Probleem voor het kabinet

Veel vragen over de toekomst, maar de Kamer vraagt verder om reflectie van het kabinet over de evacuaties. Volgens Stoffer van de SGP is er een beeld ontstaan van "traagheid en vaagheid". PVV-Kamerlid De Roon sprak over "apathische" bewindslieden met "desinteresse".

"Waarom wachtte het kabinet zolang?, vraagt Kuzu van Denk over de evacuaties die langzaam op gang zijn gekomen. Of in de woorden van SP'er Van Dijk: "Wie is verantwoordelijk voor deze clusterfuck 2.0?"

"We zijn niet goed geïnformeerd, moties zijn niet uitgevoerd, tijd is verspild en daarmee zijn levens in gevaar gebracht", zei Piri. Het PvdA-Kamerlid voegde er een waarschuwing aan toe: "Als het kabinet ons vandaag niet van het tegendeel weet te overtuigen, heeft het een heel groot probleem.

Niet alleen de oppositie is kritisch. CDA-Kamerlid Boswijk, die zelf vanuit Nederland hielp bij de evacuaties, sprak over een "dieperliggend probleem" bij bewindslieden die geen urgentie voelden. "Er zijn fouten gemaakt op meerdere momenten. Natuurlijk is er gefaald."

Het debat begon uren later dan beoogd. Aanvankelijk stond de start gepland om 11.30 uur, maar de Kamer vroeg direct aan het begin om uitstel omdat niet alle documenten op tijd waren aangeleverd.

Ook wilde de Kamer stukken van het kabinet waarop de Volkskrant een onthullend artikel van vanochtend had gebaseerd. Die documenten, namelijk correspondentie tussen de ambassade in Kabul en Den Haag, kwamen vanmiddag en de Kamer wilde tot 15.00 uur de tijd hebben om die te bestuderen.

In de Volkskrant was vanochtend te lezen dat de Nederlandse ambassadeur en lokale stafleden al sinds maart 2020 smeekten om voorbereidingen te treffen, zodat zij en hun familie snel konden vertrekken als de opmars van de Taliban zou doorzetten.

Desondanks nam het kabinet pas twee dagen voor de val van de Afghaanse hoofdstad een besluit over het moment waarop lokale medewerkers van de ambassade en hun gezin in veiligheid gebracht zouden worden. "Waarom zijn de smeekbedes genegeerd?", vroeg Piri daarover aan het kabinet.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken zei vanochtend tegen de NOS dat het de conclusies uit het artikel niet deelt. Ambassademedewerkers zouden zo lang mogelijk hebben doorgewerkt, omdat zij nodig waren voor de afhandeling van de tolkenregeling. Ook zou de val van Kabul "onvoorzien snel" zijn gekomen.