Toename jongeren in de transgenderzorg leidt tot nog langere wachtlijsten

Het aantal jongeren dat zich meldt voor een intake voor transgenderzorg neemt toe. Bij academische ziekenhuizen en ggz-instellingen staan nu 1855 personen jonger dan 18 op de wachtlijst. Vorig jaar waren dat er nog 1179. De stijging is al jaren gaande.

"Tot ongeveer 2013 ging het om enkele tientallen jongeren per jaar. De afgelopen twee tot drie jaar is dit aantal exponentieel gestegen tot ongeveer 500 jongeren tot en met 17 jaar. En het aantal volwassenen is verdubbeld, van wie een groot deel tussen de 18 en 30 jaar is", bevestigt ook Annelou de Vries, kinderpsychiater bij Amsterdam UMC.

Bovendien is het aantal aanmeldingen van personen met het vrouwelijke geboortegeslacht sterker toegenomen dan de groep met het mannelijke geboortegeslacht. In Amsterdam is deze groep inmiddels al drie keer zo groot.

Matthew Schwarz stond twee jaar op de wachtlijst voor een intake:

Als transgender kan je terecht bij aanbieders die de zorg allemaal in huis hebben, zoals het Amsterdam UMC of het Radboudumc. Maar op veel plekken is dat niet zo. Iemand krijgt dan bijvoorbeeld psychologische zorg bij een ggz-aanbieder in de buurt, een hormoonbehandeling in een regionaal ziekenhuis en chirurgische behandelingen bij een zelfstandige kliniek.

Gemiddeld genomen over alle aanbieders en aanmeldingen is de wachttijd op dit moment 36 weken. Het gaat hier om de tijd tussen het moment van aanmelden en het eerste inhoudelijke zorggesprek. Pas na een intake is er psychologische zorg, begeleiding of diagnostiek.

Daarna kan er worden overgegaan tot de zogenoemde endocrinologische zorg, waarin er hormoonbehandelingen plaatsvinden. Met als eventuele laatste fase chirurgische behandelingen.

Een van de oorzaken voor de langere wachtlijsten kan volgens De Vries de vergrote zichtbaarheid van transgenders zijn. Volgens haar is er een relatie tussen de hoeveelheid media-aandacht voor transpersonen, die gezorgd heeft voor meer acceptatie, en het aantal aanmeldingen. "Iedere jongere die op zoek is gaat natuurlijk in deze tijd zoeken, ook op sociale media. Die komt met andere jongeren in contact en die wordt ook door andere jongeren bevrucht in zijn ideeën."

In het Amsterdam UMC wordt de tijd genomen voordat er medische stappen worden gezet. "Wij hebben al jaren een voorzichtig, zorgvuldig model van zorg, waarbij we nooit over één nacht ijs gaan en jongeren en hun gezinnen heel goed leren kennen voordat er stappen worden gezet in een medisch traject. Die zorgvuldigheid blijf ik ook benadrukken."

Na de gesprekken gaat gemiddeld genomen 75 procent van alle aanmeldingen door met vervolgstappen. En als ze daar eenmaal mee zijn begonnen, "komen nog maar heel weinig mensen daarvan terug", zegt de Vries. "Die percentages zijn in onze kliniek altijd heel erg klein geweest."

Toch moet er volgens De Vries meer onderzoek worden gedaan naar deze groep jonge mensen. "Wat voor invloed hebben puberteitsremmers en hormonen op een groeiend lichaam, op een groeiend brein? Wat heeft het voor invloed op je vruchtbaarheid, op keuzes maken daarin op jonge leeftijd? En wat kun je daar nog in bieden? Dat zijn echt dingen die nog uitgezocht moet worden."

Ook moet er volgens haar worden gekeken naar het zorgmodel. "Is het iets wat we misschien meer kunnen personaliseren, meer kunnen individualiseren, meer op de persoon kunnen afstemmen? We hebben nu één zorgmodel, maar iedere jongere die bij ons binnenkomt is natuurlijk weer anders en heeft weer een eigen verhaal. Ik denk dat we daar ook nog echt heel veel in te bereiken hebben: voor wie en wat dan voor wie?"

In andere Europese landen wordt het voor transgenders steeds moeilijker gemaakt om medische zorg te krijgen. Zorg die je volgens De Vries niet zomaar mag ontnemen. "Het onthouden van zorg vind ik onethisch. Ik heb zoveel jongeren daar zo gelukkig van zien worden en het zo goed bij hen zien passen. We weten voldoende om te laten zien dat het hen heel veel lijden en ellende kan besparen", concludeert ze. "Maar aan de andere kant zomaar iedereen die erom vraagt het geven zonder dat je daar zorgvuldig naar kijkt, daar zou ik me ook zorgen over maken."