Chinezen mogen nu 3 kinderen krijgen, maar lijken dat niet te willen
Vijf jaar na de afschaffing van de eenkindpolitiek mogen Chinese gezinnen nu ook drie kinderen krijgen. Maar veel jonge Chinezen zeggen weinig trek te hebben in het stichten van grotere gezinnen.
'Één kind te veel, en het hele dorp wordt gesteriliseerd'. Met dat soort brute boodschappen gaven lokale partijcomités decennialang invulling aan de Chinese éénkindpolitiek, die begin jaren 80 werd geïntroduceerd. De overheid vreesde toen voor overbevolking, maar dat is verleden tijd.
Inmiddels wordt Peking geconfronteerd met een vergrijzende bevolking en een gebrek aan jonge kroost, de erfenis van decennialange geboortebeperkingen. Tegenover elke 105 mannen, staan slechts 100 vrouwen. Onder de jeugd is die disbalans nog groter, veel ouders geven nog altijd de voorkeur aan een zoon.
"Wat in China gebeurt, staat niet op zichzelf", zegt aandelenstrateeg Herald van der Linde van HSBC, werkzaam in Hongkong, over de steeds tragere bevolkingsgroei. De geboortecijfers liggen al zo'n dertig jaar onder het niveau dat nodig is om de bevolking stabiel te houden. "Ook in landen als Korea, Japan en Singapore gaan geboortecijfers omlaag."
Het opvoeden van drie kinderen is sowieso al stressvol. Daarnaast moet je namelijk ook nog zorgdragen voor je ouders en schoonouders.
"De druk op onze generatie is hoog", zegt Daisy Shen uit Hangzhou, zelf enig kind. Ze is ondernemer, heeft een jonge dochter en vlogt over het moederschap voor haar 500.000 volgers op Weibo, een sociale mediaplatform.
"Toen het driekindbeleid werd aangekondigd was mijn gedachte: 'het opvoeden van drie kinderen is sowieso al stressvol'. Daarnaast moet je namelijk ook nog zorgdragen voor je ouders en schoonouders", illustreert ze de zorgen van haar generatiegenoten. Bij gebrek aan goede sociale verzekeringen is het in noodgevallen niet zelden aan kinderen om bij te springen.
Kostenplaatje
Shen, zelf geboren in de jaren 90, vindt één kind dan ook wel genoeg. Ze is niet de enige die er zo over denkt, blijkt uit verschillende onderzoeken in de regio. Van de ondervraagde huishoudens in Jinhua, niet ver van Hangzhou, zei 92 procent in een enquête van het Chinese statistiekbureau niet van plan te zijn voor drie kinderen te gaan.
Minder dan 4 procent gaf aan dat binnen twee jaar wél te willen proberen. Voor de meesten is het kostenplaatje de belangrijkste reden om niet tot gezinsuitbreiding over te gaan. "Één kind was voor mij voldoende, maar toen kreeg ik een tweeling", zegt Wang, een jonge moeder uit Shanghai. "Daar ligt voor mij echt wel de limiet."
Een derde gaat naar onze dochter. We willen er ook nog op uit kunnen gaan, vakantie kunnen vieren.
"De helft van ons inkomen gaat al op aan hypotheken en de lening voor de auto", zegt Shen. "Een derde gaat naar onze dochter. We willen er ook nog op uit kunnen gaan, vakantie kunnen vieren." De autoriteiten proberen jonge Chinezen zoals zij te verleiden met subsidies en belastingvoordelen.
Ook wordt getracht discriminatie van vrouwen op de arbeidsmarkt aan te pakken. Een hardnekkig probleem: bij sollicitatiegesprekken wordt niet zelden aan jonge vrouwen gevraagd of ze plannen hebben voor een zwangerschap. Demotie na een zwangerschap is geen uitzondering.
'Meer geld er tegenaan gooien werkt niet'
"Je kunt er wel meer geld tegenaan gooien, maar dat werkt niet", stelt Van der Linde, gevraagd naar mogelijke oplossingen. Hij wijst onder meer naar Singapore. "Beleidsmakers zouden bijvoorbeeld wel kunnen kijken naar de mogelijkheden voor vaderschapsverlof. Op die manier haal je de druk al voor een deel van de schouders van vrouwen. Verder zou je ook kunnen denken aan belastingvoordelen voor bedrijven als ze kinderopvang regelen." Vaak ontbreekt het daar nu aan.
De dreigende bevolkingskrimp leidt ertoe dat India binnen enkele jaren langszij zal komen als drukst bevolkte land ter wereld. Het Chinese arbeidslegioen krimpt in de komende decennia naar verwachting met vele tientallen miljoenen mensen. Maar in hoeverre die ontwikkelingen ook echt een wissel zullen trekken op de economie van de Volksrepubliek valt nog te bezien.
"Waar over het algemeen minder naar gekeken wordt, is dat Chinezen gemiddeld beter zijn opgeleid dan in de jaren 80", zegt Van der Linde. "Ze zijn nu dus veel productiever. En los daarvan: als je straks minder mensen hebt, maar die mensen zijn wel gelukkiger, kun je dat natuurlijk uitleggen als een stap vooruit."
