Winkelleegstand ondanks corona gedaald, maar niet in grote binnensteden

Hoewel fysieke winkels het door de lockdowns moeilijk hebben gehad, is de leegstand van winkelpanden toch gedaald. Het gaat om een lichte daling, meldt winkeldataverzamelaar Locatus: begin dit jaar stond nog 7,5 procent van alle winkelpanden leeg, deze maand is dat 7,2 procent.

Daarmee is er ook minder leegstand dan voor de coronacrisis. Want in maart 2020 stond 7,4 procent van de winkels leeg. Alleen in het begin van de pandemie steeg de leegstand dus licht.

Dagelijkse boodschappen

Op 1 augustus waren in totaal 600 lege winkelpanden minder dan op 1 januari. Maar die landelijke daling verhult duidelijke verschillen tussen winkelgebieden. Winkels voor dagelijkse boodschappen zijn volgens Locatus redelijk buiten schot gebleven gedurende alle coronabeperkingen. "Sterker nog, door de sluiting van de horeca hebben veel supermarkten en speciaalzaken als slagers, kaaswinkels en traiteurs een aanzienlijke omzetgroei gekend", zegt Gertjan Slob van Locatus.

In winkelgebieden die zich vooral op dagelijkse boodschappen richten, daalde de leegstand dan ook van 9,1 procent begin dit jaar naar 8,4 procent nu. Ook meubel- en doe-het-zelfzaken draaiden goed tijdens corona. Op meubelboulevards daalde de leegstand daardoor van 6,7 naar 6,3 procent.

Daar staat tegenover dat in 17 grotere binnensteden de leegstand juist toenam, van 7,9 procent begin dit jaar naar 8,3 procent nu. "Voor corona deden deze centra het relatief goed. Maar de toename van onlineaankopen, het mijden van drukke plekken en het wegblijven van buitenlandse toeristen wordt hier nu het hardst gevoeld", aldus Slob.

Hij denkt dat corona een gamechanger is, waardoor de situatie voor grote stadscentra ook de komende periode lastig blijft. "Ondanks het hoge aantal gevaccineerden lijken we voorlopig nog niet van corona af te zijn. Als mensen nu gaan winkelen blijven ze liever dicht bij huis, op een plek waar het niet te druk is en waar ze met eigen vervoer kunnen komen."

"Utrecht heeft potentie"

Utrecht is één van de steden die te maken hebben met een groeiende leegstand. In januari van dit jaar was die 7,8 procent, volgens Locatus is het nu 9,6 procent.

Volgens Tom Broekman, lid van het Centrummanagementteam in de vierde stad van het land, komt dat deels doordat grote internationale concerns als Zara en H&M tijdens corona wereldwijd het winkelbestand zijn gaan doorlichten. Zij kiezen nu bijvoorbeeld in Utrecht voor Hoog Catharijne en sluiten winkels in de oude binnenstad.

"Vijftig panden staan nu leeg in deze stad", zegt Broekman. "Maar er is zeker interesse voor het opvullen van panden. Huurprijzen aanpassen, meer stadsmarketing om Utrecht onder de aandacht te brengen, het zijn allemaal zaken waar nog veel werk te doen is. Er zijn steden waar het qua leegstand trekken is aan een dood paard, maar dat geldt niet voor Utrecht."

Maria Gandjapour vindt Utrecht ook "een geweldige stad", maar ze heeft onlangs toch haar tassenwinkel in het centrum gesloten. "Wij zagen het aantal bezoekers en de omzet dalen, terwijl de huren bleven stijgen. Ja, dan is de balans zoek."

Volgens haar zijn veel panden in grote steden het eigendom van pensioenfondsen en andere grote geldverstrekkers. "Zij weigeren vaak de huren aan te passen, waardoor het voor winkeliers steeds moeilijker wordt om een rendabele winkel neer te zetten. Daar zullen ze iets aan moeten veranderen."

Gandjapour zegt dat echte retailers verdwijnen en dat de winkelstraat wordt gedomineerd door merken die rechtstreeks aan de consument verkopen, zoals Zara, H&M en Rituals: "De merken hebben één schakel, de retailer, ertussenuit gehaald, waardoor zij de marges hebben om hogere huren te betalen."

Leegstand Weert loopt terug

In Weert zien ze de leegstand juist iets afnemen: van 21 naar 19 procent. "Niet dat ik sta te juichen bij deze cijfers, maar ik ben er wel trots op dat we in staat zijn om het naar beneden te halen", zegt centrummanager Paul Kooij.

Weert slaagt er volgens hem in om nieuwe, vaak jonge ondernemers te trekken. "Vastgoedeigenaren bevorderen dat door maximaal een subsidie te verstrekken van 5000 euro. Dat werkt." Ook speelt mee dat in de regio Weert een aantal vakantieparken gevestigd zijn, waar wekelijks duizenden mensen verblijven. "Die proberen we actief hiernaartoe te lokken."

Zo'n nieuwe ondernemer in Weert is Inge Palmen. Zij opent vandaag haar woon & lifestyle-winkel Guirlande Wonen. Ze heeft ook subsidie gekregen. "Ik ga van een dorp naar een stad. Best spannend", zegt ze. "Maar ik heb er veel vertrouwen in. Er zitten hier veel kleine ondernemers die elkaar versterken. Weert is gewoon een leuke stad."

Winkelpanden omgebouwd

De leegstand daalde niet alleen doordat er weer winkels openden in lege panden, maar ook doordat winkels werden omgebouwd naar kantoor- of woonruimte. "Dat lijkt een heel ander effect van corona te zijn: het besef dat op lange termijn voor leegstaande winkels een alternatieve oplossing gevonden moet worden", aldus Gertjan Slob van Locatus.