25 jaar na volleybalgoud in Atlanta: 'Hebben duizenden uren getraind met elkaar'

"Ik weet dat ik naar Al Gore en kroonprins Willem-Alexander keek. Die zaten recht achter mij op de tribune", herinnert Joop Alberda zich nog. "De prins kwam al vrij snel het veld op. Ik heb later nog aan de spelers gevraagd: hebben jullie gemerkt dat de prins bij ons op het veld is geweest? Nee. Gewoon niet waargenomen..."

Maar feest was het. Tenminste, aan één kant van het volleybalnet. De Nederlandse kant. De door Alberda gecoachte 'Lange Mannen' hadden zojuist de olympische finale tegen Italië gewonnen. Op 4 augustus 1996 in Atlanta.

En dat werd woensdag - precies 25 jaar nadien dus - gevierd met een feestelijke bijeenkomst op Papendal. Bovendien was er de presentatie van een boek waarin wordt teruggeblikt op die gedenkwaardige wedstrijd - rond de millenniumwisseling door het Nederlandse publiek al gekozen tot sportmoment van de eeuw - en zeker ook op de tien jaar lange weg ernaartoe.

Sekte

Het begon allemaal met een aantal jongens bij volleybalclub Brother Martinus in Amstelveen, vertelt Ron Zwerver, een van de hoofdrolspelers in de legendarische eindstrijd. "Volleybal? Dan ga je 's avonds trainen. Maar wij gingen opeens in de middag trainen, drie, vier uur. En op een gegeven moment hele dagen, twee sessies. Dat was vrij uniek. We werden ook een sekte genoemd."

Maar resultaat bleef niet uit. Langzaam maar zeker besteeg Nederland de mondiale volleyballadder. Van het laatste stapje kwam het echter maar niet, veel te vaak door toedoen van Italië, de 'eeuwige' kwelgeest. Kort voor de Olympische Spelen van 1996 werd echter een belangrijke mentale drempel genomen: niet alleen won Oranje de World League, maar in de finale in Rotterdam werd eindelijk ook eens afgerekend met de Azzurri.

Bij het betreden van het olympische dorp in Atlanta rees meteen een probleempje. Nou ja, probleem eigenlijk. "De kamers waren berekend op mensen van 1,80 meter", weet Alberda nog. "Dat is niet zo prettig als je daar met 2,10 meter binnenkomt. De kamers waren ook bizar klein. Maar als eerste werden de bedden eruit gesloopt en de matrassen op de grond gelegd."

"Er werd even stevig gevloekt en daarna gingen we over tot de orde van de dag. Dat was wel een kwaliteit van dit team: verspil geen energie aan dingen die toch niet te veranderen zijn. Accepteer het en spaar je energie, want het toernooi kan weleens heel lang duren."

Tienduizenden set-ups

En dat deed het: tot en met de allerlaatste olympische dag. De finale mondde uit tot een spektakelstuk waarin de vijfde set de beslissing moest brengen. Er was echter geen sprake van nervositeit, bezweert Peter Blangé. "Binnen de lijnen heb je controle over de situatie", verduidelijkt de spelverdeler van weleer. "We waren ook wel voorbereid om om te gaan met heel moeilijke omstandigheden, met name de druk op dat moment."

"En ik hield mezelf voor: we hebben duizenden uren getraind met elkaar, ik heb tienduizenden set-ups naar die gasten gegeven, ik weet echt wel wat ik moet doen, laat het maar gebeuren. Dat gaf mij de interne rust voor zo'n tiebreak en de allermoeilijkste set-up uit mijn carrière - op matchpoint tegen in de olympische finale. Simpel een korte steekbal naar Bas van de Goor."

Blangé hoefde amper na te denken over zo'n bal. "Ik heb van tevoren altijd een paar scenario's in mijn hoofd, want op het moment zelf kon ik het nooit verzinnen. Ik wist: als we Italië willen verslaan, moet er veel risico genomen worden. Veel door het midden. De buitenkanten, met Ron en Olof (van der Meulen, red.), alleen in de uiterst noodzakelijke situaties benutten. Anders worden zij kapot gespeeld. Dat heeft tot op het laatste punt goed gewerkt."

Zwerver ziet nog zo voor zich hoe in de vijfde set een hele sliert Nederlanders naar beneden kwam. "Ze werden helemaal gek. Ik dacht: rustig, rustig, punt voor punt, punt voor punt... Dat zag je ook aan Bas. Die wist niet eens hoeveel het stond in de vijfde set op het beslissende moment."

"Je brengt natuurlijk ook zo veel ervaring mee. Niet alleen als speler, maar ook als hele groep. Ik ben met een aantal jongens drie keer de wereld om gevlogen. Dus alle wachttijden op vliegvelden, slechte hotels, slechte eten, noem maar op, dat heb je allemaal met elkaar gedeeld. Dan is in het veld één blik al voldoende, één blik van Peter en ik weet dat ik die set-up krijg."

En dat gebeurde ook op 16-15 in de vijfde set voor Oranje, vertelt Blangé. "Ron gaf 'm een aardig tikkie, maar de bal kwam - te bizar voor woorden - op het masker van een Italiaan en ketste gewoon omhoog in plaats van dat-ie out of bounce was. Maar goed, bij de volgende bal lopen die Italianen elkaar in de weg en Gianni slaat de bal vol tegen de antenne aan. Dat was wel lekker."

Daarmee was de buit binnen, want het was ook de scheidsrechter niet ontgaan. Gelukkig. "Het gebeurt ook weleens dat zo'n bal buiten de antenne om in het veld komt. En welke scheidsrechter heeft dan het gogme om te zeggen: dit mag niet? Want er was toen nog geen VAR."

"Toen werd die film wel even afgespeeld", vertelt Zwerver. "Het was voor mij: ik ben klaar, het doel waarover ik altijd gesproken had - dat begon eigenlijk met Seoul, in 1988, kun je nagaan - was eindelijk bereikt. Schitterend gewoon. Dat je die bekroning kunt krijgen. Dat is maar voor heel weinig mensen weggelegd. En ik heb dat met het hele team kunnen bewerkstelligen."

"Het is een unieke weg ernaartoe geweest, die tien jaar heeft geduurd", haalt Blangé nog eens aan. "Van niets naar de allerhoogste internationale topsportladder. Het werd al mooi gezegd: een blauwdruk voor wat er kan met een gezonde dosis ambitie, wilskracht en doorzettingsvermogen. Het heeft wellicht de Nederlandse topsportinfrastructuur wat veranderd. Andere sporten hebben het ook overgenomen, zoals waterpolo en handbal."