Tekort aan behandelaren veroorzaakt naast wachtlijsten ook patiëntenstop in ggz
Aanhoudende tekorten aan behandelaren gecombineerd met een stijgende vraag naar zorg, veroorzaken lange wachtlijsten en in Den Haag nu ook een tijdelijke patiëntenstop in de geestelijke gezondheidszorg.
Patiënten die door Haagse huisartsen verwezen worden naar de specialistische ggz bij de Parnassia Groep worden sinds vorige maand niet meer aangenomen. Het gaat wekelijks om zo'n honderd patiënten.
In de praktijk betekent deze patiëntenstop bij twee Parnassia-vestigingen dat de betrokken patiënten niet op de wachtlijst gezet worden. Acute patiënten worden wel in behandeling genomen.
Op de wachtlijst staan al ongeveer duizend patiënten. De wachttijden lopen op tot een half jaar. Parnassia wil eerst die patiënten hulp bieden.
Complexere patiënten
Op de twee betrokken locaties kwam Parnassia op het moment dat de maatregel werd genomen 35 regiebehandelaren tekort op een totaal van 190. Daarbij gaat het om psychiaters, GZ-psychologen of klinisch psychologen. Ook verpleegkundig specialisten kunnen regiebehandelaar zijn.
In de hele Randstad heeft Parnassia 130 psychiaters, GZ-psychologen en klinisch psychologen nodig, naast de 700 die daar al in dienst zijn. Het gaat dus om heel grote tekorten aan personeel.
Vooral de complexiteit van de patiënten neemt toe en daarmee ook de zwaarte van de zorg die zij moeten krijgen.
Hoelang je precies wacht en hoe dat voelt, kan je in onderstaande special van NOS op 3 zelf ervaren:
Arkin, de grootste ggz-aanbieder in de regio Amsterdam, heeft vergelijkbare problemen. Ook daar staan veel vacatures open. Arkin heeft bijna 170 vacatures voor zorgpersoneel, naast regiebehandelaren ook verpleegkundigen.
Arkin ziet sinds het begin van de coronacrisis een stijging in het aantal verwijzingen. In 2020 met zes procent vergeleken met 2019, in de eerste helft van dit jaar met negen procent vergeleken met dezelfde periode vorig jaar. Het geldt vooral voor patiënten met klachten door een trauma, ernstige angst- of stemmingsstoornissen en eetstoornissen.
Voor die beide laatste patiëntengroepen past Arkin selectie toe op de verwijzingen, zegt een woordvoerder. Dit om ervoor te zorgen dat de ernstigste patiënten zo goed mogelijk behandeld worden.
Doordat een deel van de patiëntcontacten door coronamaatregelen zijn uitgevallen zijn de wachtlijsten ook toegenomen.
Steeds meer vacatures
Brancheorganisatie De Nederlandse GGZ zegt dat het beeld dat Parnassia en Arkin schetsen met regionale verschillen landelijk geldt. De organisatie heeft geen actuele cijfers.
In 2018 publiceerde De Nederlandse GGZ cijfers over de arbeidsmarkt in de ggz. Daarin werden voor 2020 aanzienlijke en snel oplopende personeelstekorten voorspeld. In alle ggz-vakken namen de tekorten in die prognose met 70 procent of meer vergeleken met 2018.
Zo begrootte de brancheorganisatie het aantal vacatures voor psychiaters op 480, dat voor GZ-psychologen op 950 en voor klinisch psychologen op 150. In die vakken waren in 2020 respectievelijk 2290, 6810 en 1780 mensen werkzaam.
Het aantal vacatures voor verpleegkundig specialisten, Hbo-verpleegkundigen en mbo-verpleegkundigen liep bij elkaar ook op tot bijna 2500. In de verpleegkundige beroepen waren zo'n 18.500 mensen werkzaam in ggz-instellingen.
Vacatures buiten de Randstad bleken nog minder makkelijk te vervullen dan in de Randstad, zeker voor psychiaters.
In juni van dit jaar publiceerde het Capaciteitsorgaan - dat adviseert over het aantal opleidingsplaatsen in de medische sector - een arbeidsmarktmonitor over 2020. De publicatie was niet te vinden bij het Capaciteitsorgaan, maar blijkens een artikel in Medisch Contact waren er op 1 januari van dit jaar 332 vacatures voor psychiaters waarvan ongeveer de helft langdurig openstond.
Eerder NOS-onderzoek
Eind 2017 deed de NOS onderzoek naar het aantal vacatures voor psychiaters bij ggz-instellingen. Dat waren er toen 663. Die werden niet veroorzaakt door een tekort aan psychiaters maar doordat vraag en aanbod niet op elkaar afgestemd waren.
Veel psychiaters gaven de voorkeur aan het werken in eigen praktijk, met veel minder administratieve lasten, geen vervelende weekend, avond- en nachtdiensten en vaak minder complexe patiënten.
Ook toen al bleken vacatures in de Randstad net wat minder moeilijk te vervullen dan buiten de Randstad.
Opleidingsplekken
Om iets te doen aan de personeelstekorten moeten er meer mensen opgeleid worden. Dat geldt zeker voor GZ-psychologen. Iemand die basispsycholoog is, kan zich specialiseren tot GZ-psycholoog en daarna tot klinisch psycholoog.
De behoefte aan opleidingsplekken voor GZ-psychologen stijgt jaar in jaar uit. Maar het aantal plekken dat daadwerkelijk beschikbaar komt daalt juist. Dat heeft te maken met de financiering door het ministerie van VWS.
In 2019 kwam 20 procent van de aangevraagde opleidingsplekken voor GZ-psychologen niet beschikbaar omdat VWS niet voor financiering zorgde. In 2021 was dat opgelopen tot 40 procent en in de verpleeghuiszorg zelfs tot 56 procent.
De behoefte aan GZ-psychologen stijgt dus, maar er worden er juist minder opgeleid.
