"Ook ik werd verpletterd door de relschoppers. Ik voelde dat ik geen lucht meer kreeg en dacht: dit is hoe ik ga sterven." Een emotionele getuigenis van de Amerikaanse politiesergeant Aquilino Gonell vandaag. Op 6 januari probeerde hij de ingang van het Capitool in Washington D.C. te verdedigen, terwijl een menigte aanhangers van oud-president Donald Trump het gebouw bestormde.
Gonell en drie andere agenten zijn de eersten die zijn gehoord door de parlementaire commissie die de bestorming onderzoekt. De hoorzittingen moeten meer inzicht geven in hoe het die dag zo mis kon gaan.
Maar door de politieke verdeeldheid in de Verenigde Staten is het maar de vraag of de resultaten echt consequenties gaan hebben, zegt correspondent Marieke de Vries. "Sommige Republikeinen proberen vol te houden dat er die dag niks aan de hand was."
Vijf doden
Door de vele filmopnames is er al veel bekend over wat er op 6 januari gebeurde. Het was de dag dat het Amerikaanse Congres de verkiezingswinst van Joe Biden officieel zou vastleggen. Trump hield tegelijkertijd een bijeenkomst bij het Witte Huis voor zijn aanhangers. De president zweepte het publiek op met aantijgingen over gestolen verkiezingen.
Een grote menigte zette daarop inderdaad koers naar het gebouw van het Congres, het Capitool, en drong er zonder veel moeite naar binnen. Congresleden maakten angstige momenten mee. Ze moesten zich verschuilen voor de meute en werden uiteindelijk via onderaardse gangen in veiligheid gebracht.
Tientallen mensen raakten die dag gewond. Vijf mensen overleden, onder wie een agent.
De hoorzitting begon met het laten zien van beelden van de bestorming. Agenten vertelden daarna geëmotioneerd hun verhaal:
Toch zijn de Republikeinen en Democraten het oneens over het onderzoek naar de bestorming. Aanvankelijk wilden beide partijen een commissie instellen vergelijkbaar met de commissie die onderzoek deed naar de aanslagen van 11 september. Maar de Republikeinen wilden uiteindelijk niet meewerken aan zo'n groot onderzoek.
"Sinds de bestorming kiezen de Republikeinen overwegend de kant en insteek van Trump", zegt De Vries. "Trump zegt dat er helemaal niets is misgegaan en dat hij zeker niet heeft aangezet hiertoe."
'Onderzoek kan Republikeinen schaden'
De Democratische leider in het Huis van Afgevaardigden, Nancy Pelosi, besloot dan maar op eigen houtje een commissie in te stellen. Daar zitten vooral Democratische leden in. "De Republikeinen kwamen met kandidaat-leden van wie er twee zo bevooroordeeld waren dat Pelosi ze geweigerd heeft", zegt De Vries. De twee overgebleven Republikeinen in de commissie zijn juist bekende critici van Trump die hem medeverantwoordelijk houden voor het geweld van 6 januari.
Zij en de Democraten verwijten Trump z'n aanhangers te hebben aangespoord om het Capitool te bestormen, om geweld te gebruiken en om achter vicepresident Mike Pence aan te gaan. Pence deed volgens Trump te weinig om het bekrachtigen van Bidens overwinning te voorkomen.
Een deel van de Republikeinen zeggen dat de bestormers opgewonden toeristen waren.
De meeste Republikeinen doen het onderzoek af als een politiek spel van de Democraten om Republikeinse kiezers van hun partij weg te drijven. Maar daarnaast vrezen veel Republikeinse Congresleden dat het onderzoek ze ook echt kan schaden, zegt De Vries. "Want er gaan ook moeilijke vragen gesteld worden over wie vanuit het Congres Trump op de hoogte hield van de situatie en over de Nationale Garde, die te laat zou zijn ingezet."
Een deel van de Republikeinen beweert zelfs dat de gebeurtenissen van 6 januari sterk worden overdreven. De Vries: "Die zeggen dat de bestormers toeristen waren, Trump-supporters die gewoon een beetje opgewonden waren geraakt en naar binnen liepen."
Dat zeggen ze niet voor niets. "Republikeinse Congresleden weten dat een groot deel van hun achterban Trump nog steunt", aldus De Vries. "Die achterban willen ze niet verliezen voor de tussentijdse verkiezingen volgend jaar en ze willen zeker niet de steun van Trump zelf verliezen. Daarom blijven ze trouw aan de lijn van Trump dat er niets gebeurd is die dag."
Die Republikeinen zeggen daarom: it's time to move on. "Niet terugblikken maar vooruitkijken. Zij hebben het erover dat het land in veel grotere problemen zit op dit moment en dat het daarover zou moeten gaan."
