Koloniën van Weldadigheid nu wel Werelderfgoed
De Koloniën van Weldadigheid zijn toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van Unesco. De twee eeuwen oude nederzettingen in Frederiksoord, Wilhelminaoord en Veenhuizen krijgen een vermelding samen met de kolonie in het Belgische Wortel.
Het ambitieuze project werd in 1818 opgezet om de armoede onder de bevolking te bestrijden. Paupers uit de steden kregen een stukje grond en wat vee op het platteland om te leren zichzelf te bedruipen. Hun kinderen werden verplicht naar school gestuurd.
"De koloniën waren een sociaal experiment in armoedebestrijding. Ze kunnen voor de mensheid een teken van hoop zijn hoe er geprobeerd wordt de omstandigheden van armen en kwetsbaren te verbeteren", reageerde de Drentse gedeputeerde Cees Bijl via een videoverbinding. Hij vulde aan dat het bovendien een prachtig landschap heeft opgeleverd en nodigde iedereen uit een kijkje te komen nemen.
Dit is er onder meer te zien:
De koloniën waren een uniek initiatief in Europa en gelden als het begin van de Nederlandse verzorgingsstaat, omdat er voor het eerst op grote schaal vanuit de overheid werd geprobeerd het lot van de allerarmsten te verbeteren. Erg succesvol waren de koloniën evenwel niet: het was de bedoeling het project winstgevend te maken, maar er moest telkens geld bij.
In 2018 werd ook als eens geprobeerd om de koloniën op de Werelderfgoedlijst te krijgen, maar dat mislukte toen. De Unesco wilde eigenlijk alleen de plekken als Frederiksoord opnemen, waar het oorspronkelijke dorpsgezicht bewaard was gebleven; Veenhuizen zou te veel zijn ontsierd door de gevangeniscomplexen die er later gebouwd werden.
Om dit jaar meer kans te maken lieten de initiatiefnemers in de herkansing de te veel veranderde koloniën Willemsoord, Ommerschans en het Vlaamse Merksplas buiten de nominatie. Daardoor kon de organisatie nu wel een Unesco-congres in het Chinese Funzhou overtuigen dat juist de samenhang van de resterende nederzettingen het project uniek maakt.
De vermelding op de lijst is vooral een erezaak, het betekent voor de koloniën niet dat er bijvoorbeeld meer geld wordt vrijgemaakt. Wel helpt de eretitel meestal om meer toeristen te trekken. In afwachting daarvan zijn bijvoorbeeld museumteksten in de koloniën alvast in het Engels vertaald.
Multinationaal cultuurerfgoed
Met de koloniën en de Waterlinie zijn er voor het eerst sinds 2014 weer Nederlandse toevoegingen aan de lijst: in dat jaar werd de imposante Van Nellefabriek in Rotterdam opgenomen. Andere Nederlandse vermeldingen zijn de grachtengordel van Amsterdam, de historische binnenstad van Curaçao en Schokland, dat in 1995 als eerste een vermelding kreeg.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie is een ingewikkeld stelsel van forten en sluizen:
Omdat de Koloniën van Weldadigheid een initiatief waren van het Verenigde Koninkrijk der Nederlanden, toen België nog tot ons land behoorde, zijn ze het eerste multinationale cultuurerfgoed van Nederland. Wel werd eerder de Waddenzee uitgeroepen tot natuurerfgoed van zowel Nederland, Duitsland als Denemarken.
Limes ook?
Mogelijk wordt er overmorgen nog een tweede Nederlandse nominatie verzilverd: dan wordt de Nederlands-Duits inzending van de Limes beoordeeld, de voormalige noordgrens van het Romeinse Rijk dat door deze landen liep. De verwachting is dat die inzending het ook gaat halen, al werd een beslissing over het zuidelijke deel ervan in Oostenrijk, Duitsland, Hongarije en Slovenië enige dagen doorgeschoven.
België haalde nog een tweede vermelding binnen afgelopen weekend, met de gezamenlijke erkenning van de belangrijke Europese kuuroorden als Spa, Bath (VK), Vichy (Frankrijk) en Baden-Baden (Duitsland). Ook de aanvraag voor de imposante Franse vuurtoren van Cordouan werd gehonoreerd, net als die voor de fresco's van Padua.
