Weemoedig vertrek Binnenhofbewoners, maar (nog) geen bouwvakker in zicht

• Bernice Willemsen

  redacteur Politiek

De bewoners van de Tweede Kamer trekken volgende week vrijdag de deuren voor enkele jaren achter zich dicht. De Eerste Kamer doet dat een weekje later. Want hét moment is aangebroken voor bijna 1700 parlementariërs, medewerkers en ambtenaren; na jarenlange discussie gaat het historische complex op slot voor een grondige renovatie. Geplande tijd: 5,5 jaar; kosten (inmiddels) 562 miljoen euro.

De blauwe Tweede Kamerzetels gaan samen met 4000 verhuiskratten naar het tijdelijke onderkomen, B67, een opgeknapt voormalig ministerie bij het Haagse Centraal Station. Het archief van zo'n twee kilometer lang en 1600 kunstwerken worden ook in de tot het eind van de zomer heen en weer rijdende verhuiswagens gestopt. De Eerste Kamer en de Raad van State vertrekken naar een ander gebouw in de stad. Het ministerie van Algemene Zaken gaat later dit jaar naar een op een grasveld gebouwde werkruimte.

Tweede Kamervoorzitter Vera Bergkamp spreekt over een mega-operatie, vanwege de enorme omvang én de historische betekenis.

Bouwvakkers zijn vaker aan de slag geweest rondom het 800 jaar oude complex. Nog nooit moesten de Kamerleden zelf verkassen. "Het is historisch wat er nu gebeurt. We schrijven geschiedenis." Het is ook een logistiek ingewikkelde klus onder grote tijdsdruk, want begin september moet in B67 wel alles werken voor een fatsoenlijk Kamerdebat.

VVD-Kamerlid Ockje Tellegen is als voorzitter van de Bouwbegeleidingscommissie (BBC) jaren bezig met de voorbereiding en spreekt over een "nostalgisch afscheid". "Voor velen is het een vertrek met veel emotie. Veel Kamerleden en medewerkers weten niet of ze hier ooit terugkomen. Er komen nog nieuwe verkiezingen. Mensen gaan ook met pensioen."

Kwamen en gingen

De renovatie moet eind 2026 klaar zijn en de 57-jarige PVV-leider Geert Wilders zal terugkeren, zegt hij. "Ik blijf werken tot mijn 67ste." Meer dan dertig jaar loopt hij op het Binnenhof rond; eerst als medewerker, dan als VVD-Kamerlid en vervolgens als leider van zijn eigen partij. In het gebouw zit veel van zijn geschiedenis en Wilders noemt het dan ook "doodzonde" om weg te gaan. "Hoeveel kabinetten zijn hier wel niet gevallen? Hoeveel ministers zijn hier niet opgestapt? Al die politieke partijen die kwamen en gingen. In het nieuwe gebouw is niets."

Kijk hier naar enkele afbeeldingen van het nieuwe onderkomen van de Eerste en Tweede Kamer:

Ook de 75 senatoren en zo'n 65 Eerste Kamermedewerkers zijn bezig met het inpakken van hun boeltje. Senaatvoorzitter Jan Anthonie Bruijn noemt het vertrek noodzakelijk. "Maar ik neem afscheid met een gevoel van weemoed." Als kind reed zijn vader na een familietripje met de auto over het Binnenhof. "Kijk, hier zit de regering, zei hij dan. Dat maakte grote indruk op mij." Zijn collega Bergkamp: "Ik ga het Binnenhof heel erg missen, het ademt geschiedenis. Het is toch wat anders dan een kantoorpand."

Bij de bewoners van de historische gebouwen, zoals Justitie uit de 19de eeuw en de gebouwen Binnenhof 1a met uitzicht op de Ridderzaal, klinken mistroostige geluiden tijdens het inpakken van de verhuiskratten.

"Het is niet niks. We verlaten een bijzondere historische plek, vol emoties en geschiedenis. Ik zal de vertrouwdheid missen", zegt SGP-leider Kees van der Staaij, al 23 jaar in de Tweede Kamer en met Wilders een van de nestors van het parlement. Hij spreekt over een noodzakelijk kwaad, maar wil niet te dramatisch doen. "Het Binnenhof wordt niet gesloopt."

Wilders zit in Hotel - "een beetje de achterbuurt van de Tweede Kamer" - zonder houten lambriseringen of plafondschilderingen en met hokkerige kamertjes waar de muizen heen en weer schieten. Hij ziet de emoties vooral bij de Kamerleden in historische vertrekken. "Wij gaan van een noodwoning naar een nieuwe noodwoning."

Schamele wc

Veel Binnenhof-bewoners zien de noodzaak van hun vertrek inmiddels ook wel in. "Als het regent, staan de teiltjes in de gang", zegt Van der Staaij. Het is er veel te warm. "Het lijkt wel een sauna als de zon schijnt", zegt CDA-Kamerlid Inge van Dijk. "En op de wc valt zelfs de bril er bijna af."

Van Dijk heeft het Binnenhof de komende jaren in haar takenpakket en wil het verloop van het project goed in de gaten houden. Financiële tegenvallers wil ze op tijd weten, niet pas als er vertraging dreigt. "We houden de hand op de knip. Het gaat wel om gemeenschapsgeld".

Ze sluit niet uit dat het langer gaat duren en dat deelt van der Staaij. "Het wordt meestal duurder en langer. Maar ik hoop wel dat het op tijd klaar is." De inschatting van Wilders: "Ik schat, 7 8, of 9 jaar."

Wat de plannen van de na Van Loon van OMA aangetrokken architecten zijn, is nog niet helemaal duidelijk. Er zal wel een nieuwe publieksingang komen.

Na de zomer komt er meer duidelijkheid, zegt de woordvoerder van de uitvoerder, het Rijksvastgoedbedrijf (RVB). Voorzitter Tellegen van de Bouwbegeleidingscommissie: "De renovatie is voor 70 procent techniek waar je niets van ziet, zoals energie, WiFi, klimaat en 30 procent zichtbare bouwtechnische ingrepen. Bij terugkeer zullen mensen misschien zeggen: 'is dit het nu?".

Kijk hier naar die afbeelding van de nieuwe publieksingang aan de Hofplaats. Het RVB benadrukt dat dit maar een schets is en geen definitief ontwerp:

En wat gaat er vanaf 9 juli op het Binnenhof gebeuren? Op het zicht nog niet veel, zo blijkt bij navraag bij het Rijksvastgoedbedrijf. Het vastgoedbedrijf benadrukt dat er wel meteen gewerkt gaat worden. Na Prinsjesdag komen er bouwschuttingen en na 1 december wordt het complex afgesloten voor publiek.

Eerst wordt onderzoek gedaan, asbest gesaneerd, klein sloopwerk uitgevoerd en het gebouw ontmanteld. Duur: één jaar. De komst van de hordes bouwvakkers en bouwkranen zal nog even op zich laten wachten.