Lidmaatschap opzeggen of blijven bij de partij? Situatie in CDA verdeelt Amelands echtpaar

• Barbara Terlingen

  redacteur Politiek

Sinds Pieter Omtzigt afgelopen weekend zijn vertrek bij de partij bekendmaakte, verkeren ze in shock: Jeroen de Jong en Alice Gransbergen. Hij is veertien jaar lid van het CDA, zij maakte vier jaar geleden de overstap van Algemeen Belang Ameland naar het CDA.

Het echtpaar is bijna dagelijks in de weer met de partij. Vanuit hun woning die vlak bij de haven in Nes ligt kijken ze uit op de veerboot en de Waddenzee. Stromen eilandbezoekers zien ze komen en gaan. "Een prachtig rustig plekje op Ameland, dat we enorm koesteren", zegt De Jong. Sinds dit weekend is die rust in huis even ver te zoeken. "Ik dacht, wat gebeurt hier?" zegt De Jong. Gransbergen: "Dit kan toch helemaal niet. Hij is gewoon afgeserveerd. Dit gaat echt heel ver."

Al dagen wordt er in huize De Jong-Gransbergen over en weer gebeld met leden van de partij, fractieleden, en andere Amelanders. Het is een hechte gemeenschap met ruim 50 CDA-leden en ongeveer 400 CDA-stemmers. Nu vreest De Jong een scheuring in de partij. Hij hoopt dat dat voorkomen kan worden.

Verkiezingscampagne voorbereiden

Met nog 273 dagen te gaan tot de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar waren ze al druk bezig met de voorbereidingen op hun eiland. Kandidatenlijsten maken, gesprekken voeren, dat soort zaken. De geboren en getogen Amelanders -de vader van Alice zat ook jaren in de raad op het eiland- hadden het plan opgevat om Omtzigt uit te nodigen voor de campagne in maart volgend jaar.

Veel CDA'ers op het eiland lazen Omtzigts boek en raakten overtuigd van zijn visie op macht en tegenmacht. Onvrede was er al langer over sommige dingen, evenals het gevoel dat ze in Den Haag "niet altijd begrijpen wat er op het platteland leeft". Onder de indruk van wat Omtzigt in de toeslagenaffaire boven water kreeg, stemden velen ook op hem. Maar het uitnodigingsplan kan nu de prullenbak in.

'Binnenboord houden'

Het boek van Omtzigt ligt op de tafel in de woonkamer, De Jong is er opnieuw in aan het lezen. Gransbergen komt binnen, na een rondje werken in de tuin.

"We wisten dat het ingewikkeld was geworden. Maar dit hadden we niet verwacht", zegt De Jong. "Nee, dat zagen we niet aankomen", vult Gransbergen aan. We hoopten dat het bestuur hem binnenboord kon houden, zegt De Jong. Eeuwig zonde dat dat niet is gelukt, vindt Gransbergen. Maar ze begrijpt ook hoe Omtzigt zich gevoeld moet hebben. "Hij was als het ware gegijzeld binnen de partij. En wat ik ervan begrijp, is het beschamend hoe er met hem is omgegaan."

Gransbergen overweegt het CDA-lidmaatschap op te zeggen. "Nee dat doe je niet zomaar", beaamt ze. "Ik ben opgevoed met het motto: je doet iets en dan maak je het af. Maar nu weet ik het niet meer, dat zeg ik u eerlijk". En dan, met heftiger emotie in haar stem: "Ik schaam me eigenlijk op dit moment gewoon dat ik lid ben van het CDA".

De Jong is zo ver niet. "Je moet nu niet gaan handelen op emoties. Dat werkt niet." Hij wil eerst horen wat het bestuur van de partij te zeggen heeft. Die wederhoor verwacht hij op het partijcongres aan het eind van de zomer. Voor die tijd neemt hij geen definitieve stappen.

"De aantijgingen van Omtzigt waren fel. Hij had het niet zo scherp moeten opschrijven. Ik had dat zelf zo niet gedaan. Ik had het ook nooit met anderen gedeeld, met het risico op uitlekken. Ik vraag me ook af in welke hoedanigheid hij het stuk heeft geschreven, ik maak me echt zorgen om hem. Hoe dan ook, er zitten zaken bij waar de partij wat mee moet. Dat een zó goede volksvertegenwoordiger zó is tegengewerkt, dat is pijnlijk en verkeerd. Maar je moet de partij ook een kans geven hún verhaal te vertellen". Dat moet wel een heel goed verhaal zijn, voegt hij er aan toe. "Anders vrees ik dat het bergafwaarts gaat met de partij".

Beiden ervaren de afgelopen dagen als heftiger dan destijds met de perikelen rond de gedoogconstructie met de PVV. "Dat heeft de partij veel slechts gebracht, maar dit is echt intern. En veel ingewikkelder."

'Congres wordt cruciaal'

De partij moet zichzelf opnieuw zien uit te vinden, denken ze. Dat is nog geen eenvoudige kwestie, zien ze allebei. Ze spreken over de teleurstelling bij veel CDA'ers in het noorden van het land, over hoe er met agrariërs wordt omgegaan. "Die hebben het idee dat de Randstad altijd voorrang krijgt en zij de rekening krijgen van de stikstofcrisis en woningbouwproblemen."

De Jong zal niet raar opkijken als "een partij als de BBB daar nog wat van gaat merken". Beiden hopen op een lijmpoging, maar realiseren zich ook dat het maar zeer de vraag is of dat nog lukt.

"Het congres over ongeveer acht weken, dat wordt nu een cruciaal moment voor de partij", zegt De Jong. Gransbergen: "Heel cruciaal. En ondertussen tikt de tijd wel door, wat het er voor veel CDA'ers die met de gemeenteraadsverkiezingen aan de slag willen niet eenvoudiger op maakt. "

Of ze daar zelf in september nog bij zal zijn als CDA-lid? "Ik weet het niet. Ik kan het u eerlijk waar niet met zekerheid vertellen".