Inspectie: Zorgwekkende situaties bij azc's door overlast asielzoekers

Een klein deel van de asielzoekers in Nederland veroorzaakt met "asociaal en crimineel gedrag" zorgwekkende situaties in en rond asielzoekerscentra. De normale azc's zijn onvoldoende in staat om deze problemen te verhelpen, waarschuwt de Inspectie Justitie en Veiligheid in een onderzoek.

Deze groep mensen kampt vaak met verslaving of psychische problemen. De meeste medewerkers van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) hebben niet de bevoegdheid of opleiding voor de juiste begeleiding voor deze groep. Volgens de inspectie leidt dit tot een hoog ziekteverzuim onder de medewerkers, en ontstaan er moeilijke leefsituaties voor de andere asielzoekers en omwonenden.

Het COA onderschrijft dat voor de overlastgevende groep de "inzet, expertise en bevoegdheden" nodig zijn die meer passen bij "de geestelijke gezondheidszorg, verslavingsdeskundigen, politie, Openbaar Ministerie en andere organisaties".

De groep kan vaak niet direct terecht in de speciale locatie voor overlastgevende asielzoekers in Hoogeveen. Daar zijn bijvoorbeeld buitengewoon opsporingsambtenaren aanwezig die fysiek mogen ingrijpen.

Verschillende nationaliteiten

In Nederland worden ongeveer 27.500 asielzoekers opgevangen. De overlast wordt veroorzaakt door een groep van ongeveer 350 mensen. Die hebben verschillende nationaliteiten, maar zijn vooral afkomstig uit Marokko, Algerije, Libië en Tunesië. Volgens de inspectie is hun kans om in Nederland te mogen blijven minimaal, omdat ze in het land van herkomst niet worden vervolgd vanwege politieke of religieuze redenen.

De Immigratie- en Naturalisatie Dienst (IND) zou hun aanvragen met voorrang behandelen, om de overlastgevers zo snel mogelijk uit de opvang te krijgen. Volgens inspectie gebeurt dat echter niet altijd, en weigert een aantal landen bovendien om de nodige reisdocumenten te leveren voor terugkeer.

De inspectie komt met aanbevelingen om de zorg voor de overlastgevers te verbeteren. Ook moeten er volgens de inspectie meer mogelijkheden komen om strafrechtelijk in te grijpen, door bijvoorbeeld binnen de Europese Unie strafrechtelijke informatie over overlastgevers te delen.

'Klein groepje verpest het'

Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid) spreekt in een reactie haar zorgen uit over de gevolgen die het gedrag van de kleine groep heeft op "de overgrote meerderheid van asielzoekers die geen overlast veroorzaken". "Dat is onaanvaardbaar en frustrerend en tast het draagvlak voor de opvang van asielzoekers aan", schrijft Broekers-Knol.

Vluchtelingenwerk Nederland zegt de zorgen in het rapport te herkennen en benadrukt dat andere vluchtelingen in azc's ook last hebben van de situatie. "Het is ontzettend triest dat een relatief kleine groep overlastgevers het steeds weer verpest voor mensen die op de vlucht zijn voor oorlog of vervolging."

'Stop met Dublinprocedure'

De vluchtelingenorganisatie roept Broekers-Knol bovendien op om te stoppen met de "trage en bureaucratische 'Dublinprocedure'", waarmee Nederland asielzoekers probeert terug te sturen naar het EU-land waar ze als eerste een asielaanvraag hebben ingediend.

"Het doel hiervan wordt meestal niet gehaald omdat de persoon in kwestie aan het einde van de procedure vaak zelf de opvang verlaat en zelf naar een ander land vertrekt." Vluchtelingenwerk Nederland zegt dat Nederland beter zelf de aanvragen kan afhandelen, zodat de procedure sneller verloopt, en de overlastgevende asielzoekers de opvang sneller kunnen verlaten.

Broekers-Knol zegt zich te oriënteren op de mogelijkheden om 'Dublinclaimanten' te ontmoedigen naar Nederland te gaan.