Benjamin Netanyahu, al ruim een decennium premier van Israël, zal dit weekend naar alle waarschijnlijkheid het veld moeten ruimen voor een coalitie zónder hem. Morgen stemt het Israëlische parlement over die nieuwe regering. En het ziet ernaar uit dat die dan ook wordt geïnstalleerd, met een flinterdunne meerderheid.
De regering bestaat uit een coalitie van maar liefst acht partijen: van progressief tot nationalistisch rechts en met - voor het eerst sinds decennia - ook een Arabische partij. Gaat deze coalitie met veel uiteenlopende en zelfs tegengestelde belangen lang standhouden? Het is een vraag, maar dit weekend niet de belangrijkste.
Want iedereen in Israël houdt de adem in: zal raspoliticus Netanyahu daadwerkelijk van het toneel verdwijnen? Eén ding staat vast: hij heeft de afgelopen weken alle retorische middelen uit de kast gehaald om de vorming en de installering van die nieuwe regering zonder hem te ondermijnen.
Politiek geweld
Medestanders heeft hij opgehitst om te protesteren bij de woningen van politici die zich tegen hem hebben gekeerd. De beoogde nieuwe regering is volgens hem een nest van opportunisten en linkse politici: ze zijn frauduleus en een gevaar voor het land.
De stemming in het land is gespannen. Zo gespannen dat de directeur van veiligheidsdienst Shin Bet heeft gewaarschuwd voor politiek geweld. Overdreven? Niet volgens een van zijn voorgangers, Yaakov Peri: "Hij baseerde zijn waarschuwing op inlichtingen en op de inschatting dat een politieke moord niet denkbeeldig is in zo'n overspannen en zeer agressief klimaat."
Het is niet alleen onbeschaafd, het is ook antidemocratisch.
De sfeer is volgens Peri te vergelijken met die in 1995. Toen werd premier Yitzhak Rabin vermoord door een extreemrechtse jood. Destijds was het politieke klimaat "giftig" en nu is het dat weer, aldus Peri. "Geweld hangt in de lucht. Het is niet alleen onbeschaafd, het is ook antidemocratisch. De leiders van Israël zouden hun verantwoordelijkheid moeten nemen en ervoor moeten waarschuwen, tegen optreden."
Maar dat is Netanyahu niet van plan. Integendeel: zijn gedrag van de afgelopen weken past volgens biograaf Anshel Pfeffer bij zijn stijl van regeren. "Zijn tactiek is altijd al de ondermijning van de oppositie geweest. Die is in zijn ogen gericht tegen Israël en tegen hem. Hij ziet politiek als een gevecht: vóór hem of tégen hem. Dat is zijn manier van politiek bedrijven. Die heeft hem geen windeieren gelegd."
Amerikaans voorbeeld
De vergelijkingen met Donald Trump en de Verenigde Staten dringen zich op. Toen de Amerikaanse president vorig jaar november de verkiezingen verloor, verklaarde hij die onwettig. Trump trok zich weliswaar mokkend terug in zijn buitenverblijf Mar-a-Lago in Florida, maar de oud-president legt zich niet bij zijn nederlaag neer. Hij blijft stoken en zijn Republikeinse achterban gelooft in meerderheid nog steeds dat de presidentsverkiezingen onrechtmatig zijn verlopen.
Is dat ook wat Israël te wachten staat? De verwachting is van niet. Israël heeft een parlementaire democratie: een weggestemde premier kan zich als oppositieleider in het parlement doen gelden. In Amerika had Trump die mogelijkheid niet.
Hij zal zeker niet definitief van het politieke toneel verdwijnen.
"Netanyahu zal zich de komende maanden zeker niet rustig houden", zegt biograaf Pfeffer. "Hij zal zich ontpoppen tot een woedende oppositieleider. En zich beramen op een politieke comeback. Hij zal zeker niet definitief van het politieke toneel verdwijnen."
Voormalig Shin Bet-leider Peri verwacht veel retorisch geweld, de komende maanden. Maar hij klampt zich vast aan het gegeven dat een meerderheid van de bevolking voor 'law and order' is.
Zal het respect voor wet en gezag zegevieren? Of weet Netanyahu een zoveelste comeback te bewerkstelligen? Eerst maar eens kijken of Israël morgen een regering zonder Netanyahu heeft. Als die er daadwerkelijk komt, is dat niet minder dan een klein wonder.
