We zitten in een nieuwe fase van de vaccinatiestrategie, stelt de Gezondheidsraad. Daarin moeten jongere mensen die nog niet zijn geprikt het vaccin van Pfizer of Moderna krijgen. En dus géén Janssen. Belangrijke redenen zijn dat het vaccin een zeer zeldzame maar ernstige bijwerking heeft en dat het minder effectief is dan de mRNA-vaccins.
Betekent dit het einde van het Janssen-vaccin in Nederland?
Niet per definitie. Volgens de Gezondheidsraad bevinden we ons nu in een luxe positie waarin we kunnen kiezen uit verschillende vaccins, en waarin Janssen niet de beste optie is. "Dat Janssen-vaccin is effectief, is voldoende veilig, maar als je een keuze hebt is het onlogisch om het vaccin met een potentiële bijwerking te kiezen", zei Gezondheidsraad-voorzitter Bart-Jan Kullberg in Nieuws & Co op NPO Radio 1.
Ook benadrukt de raad dat er groepen zijn waarvoor Janssen wél de beste keuze kan zijn. Dat geldt bijvoorbeeld voor "groepen die via de reguliere kanalen moeilijk te bereiken zijn voor een tweede vaccinatie." De minister liet vanmiddag weten dat Janssen nog wel wordt ingezet voor bijvoorbeeld zeevarenden en daklozen.
Maar op de lange termijn wil de Europese Commissie vooral mRNA-vaccins inzetten in Europa. De Europese Commissie besloot vorige maand om geen AstraZeneca meer in te kopen, maar bestelde wel zo'n 1,8 miljard extra doses van Pfizer. Of de Commissie Janssen blijft bijbestellen, moet nog blijken.
Hoeveel is er al geprikt met Janssen?
Er zijn ongeveer 160.000 prikken gezet met Janssen. Volgens GGD GHOR Nederland stonden er nog 167.000 vaccinaties met Janssen gepland.
De geplande vaccinaties kunnen nog wel afgezegd worden, maar mensen kunnen die ook op "een verantwoorde manier laten doorgaan," stelt het ministerie van VWS. Ook mensen die al gevaccineerd zijn met Janssen kunnen "gerust zijn op die keuze", want volgens VWS blijft het vaccin veilig en effectief.
Nederland loopt 'maar' een week vertraging op. Hoe zit dat?
Die week vertraging komt uit modelleringen van het RIVM. De Gezondheidsraad schrijft dat uit die modellen blijkt dat doorprikken met alleen Pfizer en Moderna ongeveer een week vertraging oplevert voor het vaccinatieprogramma.
Een woordvoerder van het RIVM nuanceert die uitspraak. "Die week geldt in het scenario zoals de Gezondheidsraad het adviseerde en waarin alle ingeplande afspraken met Janssen blijven staan." Maar demissionair minister De Jonge heeft besloten dat iedereen zijn Janssen-afspraak mag omboeken.
"Het effect van het omboeken wordt nu gemodelleerd", aldus de RIVM-woordvoerder. Sommige mensen zullen snel een nieuwe afspraak kunnen maken. De GGD verwacht dat 10 tot 15 procent van de mensen met een afspraak voor het Janssen-vaccin zal afzien van die prik. Dat zei GGD-directeur Sjaak de Gouw in het radioprogramma Dit is de Dag.
Ook speelt een rol dat we veel meer vaccins van Pfizer ontvangen dan van Janssen. Dat was al de planning, maar vanaf eind april ging Pfizer meer vaccins leveren dan gepland. Aan de andere kant levert Janssen juist minder dan beloofd. De Jonge verwacht ook daarom dat deze wijziging een klein effect heeft op de vaccinatiesnelheid.
Wat doen we met vaccins die we overhouden?
Die gaan uiteindelijk waarschijnlijk naar landen die ze nog hard nodig hebben. Zo stuurt Nederland waarschijnlijk volgende week 40.000 AstraZeneca-vaccins naar Suriname, omdat het land zwaar is getroffen door de coronapandemie. Het is de bedoeling dat er in totaal 500.000 tot 750.000 doses verzonden worden.
In juli hebben alle volwassenen in Nederland die dat willen hun eerste prik gehad, is nu de verwachting. Vanaf dat moment hebben we waarschijnlijk vaccins over. Overschotten zal Nederland voornamelijk doneren aan lage- en middeninkomenslanden die zelf geen vaccins kunnen kopen.
WHO-baas Tedros spreekt over 'schandalige ongelijkheid' bij de distributie van vaccins. Rijke landen hebben bijna alle vaccins opgekocht, waardoor veel armere landen nagenoeg niemand hebben ingeënt.
Wat houdt die zeldzame bijwerking nou precies in? NOS op 3 legt het uit:
