Italië kampt met lage geboortecijfers, op Sardinië pakken ze dat zo aan
Alessandra groeide op met talloze neefjes en nichtjes. Haar vader kwam namelijk uit een ouderwets Sardijns gezin met 13 kinderen. "Er waren altijd wel familieleden om me heen. Dat was fijn." Maar zelf wilde ze nooit kinderen. Deels omdat ze van haar eigen ruimte houdt. Deels omdat ze ertegen opzag. "De economische omstandigheden in Italië laten een gezin gewoon niet toe. Daarom ben ik altijd bang geweest dat ik een gezin niet kon onderhouden."
Maar haar zoontje Tomasso werd twee jaar geleden toch geboren, omdat je kinderen nu eenmaal niet altijd kiest. Hij was meer dan welkom, maar Alessandra was net een beautysalon begonnen. Ze twijfelde of ze ermee moest stoppen. "Als je ambitieus bent is zo'n groot gezin als dat van mijn vader onmogelijk."
Het zijn keuzes waar veel jonge stellen op Sardinië mee te maken hebben. Alessandra zit in een parkje in het dorpje Villamassargia met haar vriendin Grace, de enige persoon in haar vriendengroep met wie ze ervaringen kan delen over het jonge moederschap. "Ik ben 32 en wij zijn de enigen met een kind," zegt Alessandra. Grace vertelt waarom: "Allemaal vanwege economische redenen."
De regio rondom Villamassargia was vroeger vooral bekend als mijnwerkersregio. Maar die industrie is ingestort. Dus veel werk is er niet meer voor jongeren, die massaal vertrekken naar het vasteland. Degenen die zijn overgebleven proberen werk te vinden in de landbouw, toerisme of een combinatie van beide. Kortom, genoeg uitdagingen voor je kunt denken aan een gezin.
Sardinië wordt in de volksmond wel 'het eiland van de oudjes' genoemd.
De twee jonge vrouwen zijn met hun ene kind zelfs bovengemiddeld op Sardinië. Met 0,95 kinderen per gezin staat het eiland strak onderaan het lijstje geboortes in Italië. En dat in een land dat al jarenlang kampt met een dalend geboortecijfer. In 2019 werden er 420.084 kinderen geboren in Italië. Nog nooit sinds de eenwording van het land in 1861 kwamen er zo weinig Italianen bij. En dat diepterecord werd vorig jaar opnieuw gebroken, met slechts 404.104 geboortes.
Eiland van de oudjes
"Sardinië wordt in de volksmond wel 'het eiland van de oudjes' genoemd", zegt Alessandra. En dat is op het dorpsplein van Villamassargia prima te zien. Het is er nagenoeg leeg, op een paar oude mannen na die hun ochtendwandeling doen en een oudere vrouw die haar hondje uitlaat. De gemiddelde leeftijd in de gemeente is 47,7 jaar. Ruim twee jaar hoger dan in de rest van Italië.
Verschillende regeringen proberen al jarenlang geboortes te stimuleren. Zo werd op Sardinië een babybonus ingesteld van 500 euro, en een inkomensafhankelijke kindertoeslag. Maar Villamassargia merkte er weinig van. De bevolking krimpt al een jaar of 20 gestaag. "De bonussen zijn op zich best prima", zegt burgemeester Debora Porrà. "Maar er zijn diensten nodig om jonge gezinnen te helpen. En die zijn er nu niet."
Dus deed ze iets tegendraads. Waar op de rest van het eiland kinderopvang verdween omdat er minder kinderen worden geboren, schraapte zij gemeentegeld bij elkaar om er juist een te bouwen. Vernoemd naar Rosa Parks. "De Amerikaanse moeder van de burgerrechten."
De opvang werd in 2018 opgeleverd. Een groot rechthoekig gebouw met veel groen eromheen zodat de kinderen op de vele zonnige Sardijnse dagen buiten kunnen spelen, zoals je in deze video kan zien:
Vandaag is een bijzondere dag. Tientallen kinderen kijken toe hoe naast de twee kippen die er zijn, twee nieuwe konijntjes in hun hok worden gezet. "Omdat er tegenwoordig veel landbouw om ons heen is, konden we de dieren krijgen. En het is ook een manier om de kinderen te laten wennen aan de aanwezigheid van dieren," zegt de burgemeester.
Maar de belangrijkste functie van de opvang is om mensen aan het werk te krijgen. En volgens de burgemeester geldt dat vooral voor vrouwen. "Je geeft vrouwen de keuze om te zoeken naar een baan. Dat is heel belangrijk." Vooral in een land waar maar 49 procent van de vrouwen een baan heeft. In Nederland is dat 76 procent, dus een groeiende arbeidsparticipatie voor vrouwen zou een boost kunnen zijn voor de economie.
Podium voor het konijnenhok
Premier Draghi ziet nu ook het belang in van meer kinderopvang, en gaat een deel van de Europese hulpmiljarden stoppen in het creëren van meer plekken in de opvang. Maar Alessandra stipt het volgende probleem aan. "De salarissen voor jongeren in Italië zijn echt lachwekkend." Oftewel: kinderopvang is voor veel jonge stellen een onbetaalbare luxe.
Dus grijpt burgemeester Porrà de bijzondere konijnendag aan om wat Italiaanse media uit te nodigen. Want op een provisorisch podiumpje dat ze voor het konijnenhok heeft gezet, ondertekent ze een brief aan de minister van Onderwijs. Ze eist dat kinderopvang gratis wordt voor jongeren. "Als je het probleem van de dure kinderopvang niet oplost, heeft het niet zoveel zin om meer plekken te creëren."
Alessandra moest deze bijzondere dag in de opvang helaas missen. In de ochtend leverde ze Tomasso af bij de opvang, gaf hem een dikke kus en rende naar haar auto. "Ik moet naar mijn werk!" En ze was al bijna te laat.
