De politie staat voor een raadsel: vorig jaar werden er weer meer drugslaboratoria ontmanteld dan het jaar ervoor, maar er werd minder gedumpt drugsafval aangetroffen dan verwacht. Grote vraag: waar blijft dat afval?
De beelden van lekkende vaten en jerrycans gedumpt in een bos, sloot of langs de weg, zijn bekend. Producenten van synthetische drugs als xtc en crystal meth lozen het chemisch afval met alle gemak in de natuur. Twee jaar geleden kwam dat nog bijna 300 keer voor, vorig jaar was dat aantal met ruim 100 dumpingen gedaald. Terwijl het aantal aangetroffen druglabs met een kwart steeg.
Slimmere manier
Eén van de verklaringen is volgens Max Daniel, portefeuillehouder Drugs van de Nationale Politie, dat de politie vaker meldingen krijgt als er busjes rondrijden in een natuurgebied. "Je kan dat met goed fatsoen niet meer doen, want dan loop je het risico dat wandelaars - en daar zijn er nu heel veel van - bellen en zeggen: zou dit mogelijk een dumping kunnen zijn?"
Daniel heeft niet de indruk dat er minder drugs geproduceerd wordt in Nederland. "Wij zien namelijk bij alle labs die wij aantreffen, en dat zijn er steeds meer, dat ze professioneler worden met snellere procedures en grotere ketels waar grotere hoeveelheden drugs gemaakt worden." Het kan niet anders dan dat criminelen op een slimmere manier van hun afval afkomen", stelt hij.
Een voorbeeld van zo'n slimme manier is de 'drugsput' die afgelopen maart in de Brabantse bossen bij Bergen op Zoom werd gevonden door boswachter Erik de Jonge. Hij trof een afgedekte put aan op een heuvel van zandgrond waar naar alle waarschijnlijkheid jarenlang drugsafval is geloosd. "Dit hebben we nog nooit gezien, volgens mij is het nog nooit in Nederland gevonden. Maar we waren er al wel een tijdje bang voor dat we dit zouden gaan vinden."
Liever had boswachter Erik de Jonge gezien dat het afval 'gewoon' in jerrycans was gedumpt. "Die vallen op, dan ben je er vaak nog op tijd bij. Deze put is een ramp." Hij vermoedt dat de sanering van de grond in de tonnen euro's kan lopen.
Maar ook bij een klassieke dumping is snel optreden belangrijk. Lekkende vaten vormen een direct gevaar voor het milieu en de volksgezondheid. Dan komen mannen als Leon van Zoggel in actie. Als expert Gevaarlijke Stoffen bij Strukton is hij met 24 collega's verantwoordelijk voor het opruimen van de chemische troep. Ze staan dag en nacht paraat.
Onlangs hadden ze in het Brabantse Asten nog een flinke klus. Daar was 1700 liter drugsafval op een landweggetje gedumpt. "Ik neem aan dat een vrachtwagen hierin is gereden en zijn vracht heeft gekiept. En vandaar ook dat de vaten opengeklapt zijn", zegt Van Zoggel. Maar ook hij ziet dit soort dumpingen afnemen. Waar het dan wel blijft? Van Zoggel vermoedt dat het vooral in mestkelders verdwijnt.
"Begin dit jaar hebben we drie locaties geruimd waar in de mestkelder drugsafval was gedumpt. Als je nagaat: buitengebied, er is geen toezicht, er is geen sociale controle, het is zo eenvoudig om de deksel van de trekput af te trekken waar de boer zijn gier uithaalt en dan daar je spullen in te laten lopen, een snelle actie", legt Van Zoggel uit.
Harde bewijzen ontbreken
Ook de politie weet dat dat gebeurt. "We krijgen regelmatig dit soort signalen dat boeren benaderd zijn. We kunnen niet uitsluiten dat er mensen zijn die dit onder dwang moeten doen en druk voelen vanuit de criminele organisatie om hun ruimte ter beschikking te stellen. En er zal vast een enkeling tussen zitten die een oogje dichtknijpt omdat het hem of haar financieel goed uitkomt", denkt Daniel.
"Het zicht op waar het drugsafval blijft hebben wij niet compleet. We hebben ook signalen dat het bijvoorbeeld naar het buitenland verdwijnt, waar er minder toezicht is op het milieu." Maar harde bewijzen heeft de politie niet.
En dan is er nog het riool. Dat daarop geloosd wordt, toonden onderzoekers van het Wateronderzoeksinstituut KWR aan. Zij testten gedurende drie jaar, drie maanden lang, dagelijks het rioolwater van de regio Eindhoven. "Wat we daar zien, is dat op wekelijkse basis pieken langskomen van resten van drugsproductie. De grote hoeveelheden die we aantreffen, kunnen nooit het gevolg zijn van gebruik, dat zijn sporen van afval," zegt onderzoeker Thomas ter Laak.
Zou het de politie helpen als er landelijk onderzoek zou komen? "Dat zou inderdaad helpen. Gecombineerd met tips en onze eigen informatie zou het ons zeker helpen in de opsporing", aldus Max Daniel.
