'Vrouwen, migrantengroepen en ouderen moeten meer gaan werken'
Welke bevolkingsprognose je er ook bijpakt, zeker is dat er in 2050 er in Nederland een stuk meer 80-plussers zijn, terwijl er naar verhouding minder mensen werken. De enige manier om daar wat aan te doen is door vrouwen, migranten en ouderen vaker en meer uren te laten werken, concludeert het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI).
"De bevolking wordt ouder en het aantal jongeren neemt af", zegt Helga de Valk, directeur van het NIDI. "Dat betekent dat we straks met een kleinere beroepsbevolking zitten, die voor een groot aantal ouderen in Nederland de premies moet ophoesten als we dezelfde voorzieningen willen behouden. Dat heeft weer consequenties voor de economie."
Om de grote groep niet-werkenden tegenwicht te bieden, moet er volgens het NIDI de komende decennia veel gebeuren. "We moeten ons realiseren dat je de krimp alleen kunt voorkomen door hogere arbeidsmigratie, ouderen langer te laten doorwerken en vrouwen meer te laten werken", zegt De Valk. "Het gaat in discussies vaak maar om één van deze zaken, maar de crux van ons rapport is dat ze alle drie van essentieel belang zijn."
Het NIDI stelt daarbij mogelijke beleidskeuzes voor die deze groepen stimuleren om meer te gaan werken. Als kinderopvang bijvoorbeeld gratis wordt, gaan vrouwen waarschijnlijk vaker en meer werken. Of als asielzoekers meteen meer scholing krijgen, kunnen ze sneller aan de slag. En als ouderen vitaler blijven op de werkvloer, zullen ze ook makkelijker langer doorwerken.
Het NIDI onderzocht eerder op verzoek van de Tweede Kamer hoe de samenstelling van de Nederlandse bevolking er in 2050 uitziet en kwam tot acht mogelijke varianten, van krimp tot groei. Nu hebben ze de gevolgen daarvan onderzocht voor de woningmarkt, de arbeidsmarkt, de zorg en het onderwijs.
Wat betreft de woningmarkt lijkt één ding zeker: het aantal eenpersoonshuishoudens gaat groeien. Dat komt doordat migranten en ouderen relatief vaak in hun eentje wonen en dat zijn ook de groepen waarvan het aantal mensen komende jaren stijgt. De politiek zou dit volgens het NIDI tegen kunnen gaan, bijvoorbeeld door de sociale uitkeringen en belastingen voor samenwonenden aantrekkelijker te maken of door voor woonvormen te zorgen die geschikt zijn voor deze groepen.
Te weinig mensen in de zorg
De kosten voor de zorg zullen door de vergrijzing flink oplopen, becijferde het NIDI. Bij een gemiddelde stijging van de levensverwachting nemen de uitgaven met 24 procent toe als de gezondheid niet verbetert. In deze berekening zijn de stijgende kosten voor behandelingen en medicijnen nog niet eens meegenomen.
Ook zijn er veel meer mensen nodig in de zorg: nu zijn dat er nog zo'n 400.000, dat moeten er bij een sterke vergrijzing in 2050 900.000 worden om op hetzelfde niveau te blijven.
Daarbij zou onderwijs kunnen helpen. Volgens het NIDI kunnen investeringen in het onderwijs zorgen voor een hogere arbeidsdeelname en houdt het mensen langer gezond. In 2050 zijn er naar verwachting veel meer hoogopgeleide vrouwen dan mannen, wat een positief effect kan hebben op hun arbeidsdeelname.
Aandachtspunt is wel de positie van jongens in het onderwijs, want volgens de berekeningen zijn zij in 2050 relatief minder vaak hoogopgeleid. Daarnaast zou er extra aandacht moeten komen voor jongeren met een migratieachtergrond, zodat hun kansen op de arbeidsmarkt toenemen.
