'Ruim 40 procent beroepsbevolking heeft migratieachtergrond in 2050'
De Nederlandse bevolking ziet er halverwege deze eeuw heel anders uit. De grootste verandering is te zien bij de beroepsbevolking. Het demografisch instituut NIDI voorspelt dat in 2050 zo'n 42 procent van deze groep tussen de 20 en 65 geen Nederlandse achtergrond heeft.
Dat blijkt uit een bevolkingsprognose die het NIDI vandaag publiceert. Het aantal mensen met een Nederlandse achtergrond in de beroepsbevolking daalt met 1 miljoen.
Met een aantal slagen om de arm worden meerdere scenario's uitgewerkt. Dat gebeurt op basis van de nu nog ongewisse ontwikkeling van de leeftijdsverwachting van mensen, migratie en geboortes.
Op dit moment heeft 26 procent van de beroepsbevolking een niet-Nederlandse achtergrond. Het gaat om migranten van de eerste generatie (in het buitenland geboren) en de tweede generatie. Bij die tweede generatie is in elk geval één ouder in het buitenland geboren.
De arbeidsmigranten komen ook steeds vaker uit verschillende landen, zegt het NIDI:
Op verzoek van de Tweede Kamer zette het NIDI op een rij hoe de Nederlandse samenleving er in 2050 uitziet. De Kamer wil een beeld hebben van de maatschappelijke gevolgen van veranderingen in de omvang en samenstelling van de bevolking halverwege deze eeuw.
Aanleiding waren recente prognoses die aangaven dat de bevolking tot die tijd sterk zou groeien. Dit rapport gaat over de veranderingen in de samenstelling van de bevolking naar leeftijd (vergrijzing) en naar migratieachtergrond.
Onvoorspelbaar
Volgens de meest recente CBS-bevolkingsprognose, van eind 2019, groeit de bevolking van 17,4 miljoen (2020) naar 19,3 miljoen (2050). Maar volgens het NIDI kan dat net zo goed 20 miljoen worden als immigratie, kindertal en levensverwachting alle drie hoger uitvallen dan het CBS nu verwacht. Als dat allemaal juist minder wordt, dan zal de bevolking zelfs krimpen, zegt het NIDI.
Hoe Nederland er over 30 jaar uit gaat zien, is dus niet met zekerheid te zeggen. Zo weet niemand hoeveel migranten naar Nederland komen en hier ook blijven. Bovendien blijkt uit het verleden dat 80 procent van de immigranten na een aantal jaren weer vertrekt, zegt het NIDI. Ook is niet te voorspellen hoeveel kinderen er worden geboren en of de levensverwachting verder stijgt.
Het is aan de politiek om te beoordelen wat wenselijk is, niet aan de wetenschap.
Advies van het NIDI over het wel of niet sluiten van de grenzen voor migranten komt er niet, legt hoofdonderzoeker Joop de Beer uit. "Uiteindelijk gaat het om de politieke vraag naar welke samenleving we toe willen."
Het instituut wijst er wel op dat "een lage migratie leidt tot een krimpende potentiële beroepsbevolking en een hoge demografische druk". Die demografische druk zegt iets over de mate waarin de werkenden moeten voorzien in het onderhoud van de niet-werkenden. Als er veel migranten naar Nederland komen blijft die druk laag.
Klassieke migratielanden
De diversiteit van de bevolking met een migratieachtergrond neemt de komende decennia toe. Nu komt 40 procent van de mensen met een migratieachtergrond uit de 'klassieke' migratielanden: Indonesië, Suriname, de voormalige Nederlandse Antillen, Turkije en Marokko.
Over dertig jaar komen meer migranten (30 procent) dan nu uit EU- landen en minder uit de klassieke migratielanden (25 procent). Het aandeel mensen uit asiellanden stijgt naar verwachting van ongeveer 15 naar 20 procent.
Dubbele vergrijzing
Het CBS liet eind 2019 weten te verwachten dat het aantal 65-plussers toeneemt. Dat waren er vorig jaar 3,4 miljoen, in 2050 zijn het er mogelijk 4,8 miljoen. Het NIDI zegt daarover dat de groei vooral zit bij de oudste leeftijdsgroep, de 80-plussers. Ze noemen dat in hun rapport de 'dubbele vergrijzing'.
De komende 30 jaar verdubbelt het aantal 80-plussers bij een matige stijging van de levensverwachting. Het zijn er nu 800.000. In 2050 zullen er 1,5 miljoen 80-plussers zijn, maar dat kunnen er ook 2,5 miljoen zijn als de levensverwachting nog verder stijgt.
Volgend jaar komt het NIDI nog met een rapport waarin de gevolgen van de demografische ontwikkelingen voor wonen, onderwijs, arbeidsaanbod en zorg worden onderzocht.