Nederlanders die snakken naar een vaccinatie, zullen de afgelopen maanden jaloers gekeken hebben naar de koplopers op prikgebied: Israël bijvoorbeeld, de VS of het Verenigd Koninkrijk. De afgelopen week kwam daar ineens een opmerkelijke nieuwkomer bij: het Zuid-Aziatische Bhutan vaccineerde in een week tijd ruim 60 procent van de bevolking, bijna alle volwassenen in het land.
Dat terwijl het koninkrijk in de bergen tussen India en China volgens de Verenigde Naties een van de minst ontwikkelde ter wereld is. Wat doen ze goed in Bhutan?
"De kleine bevolking helpt wel. En ze hebben alle vaccins in één klap gekregen van India", zo relativeert correspondent Aletta André de indrukwekkende cijfers: er wonen in het hele land zo'n 760.000 mensen, minder dan in Amsterdam.
De Indiase premier Modi liet eerder dit jaar zo'n 600.000 doses van het AstraZeneca-vaccin bezorgen, geproduceerd door het gerenommeerde Serum Institute of India. Een cadeautje van een goede buur, zo werd het gepresenteerd, maar op de achtergrond speelt mee dat India graag zijn invloed behoudt in het grensgebied met China, de grote concurrent als opkomende wereldmacht. Bhutan is met zijn waterkrachtcentrales bovendien een belangrijke leverancier van energie aan India.
Iedereen aanbidt de koning, dus als die zegt 'vaccineer je', dan doen ze het ook
Wat het vaccinatiesucces nog opvallender maakt, is dat het land twee maanden gewacht heeft om te beginnen met prikken, ook al waren er al honderdduizenden vaccins op voorraad. De sterren stonden nog niet goed, oordeelde de Zhung Dratshang, een adviesraad van boeddhistische monniken.
Pas vanaf eind maart kon het eerste vaccin veilig toegediend worden, was hun oordeel, maar dan wel door een vrouw aan een andere vrouw, die beiden geboren moesten zijn in een Jaar van de Aap. En dus kreeg ambtenaar Ninda Dema (30) twee weken geleden als eerste de prik, in de hoofdstad Thimphu. "Laat mijn kleine stap vandaag ons helpen uit deze ziekte te komen", zei ze naderhand tegen journalisten.
Een jaar pandemie, één dode
Covid-19 heeft overigens niet heel erg huisgehouden in het land, mede doordat het snel handelde na de eerste bevestigde besmetting in maart vorig jaar: het land ging dicht voor buitenlanders, en is dat nog steeds het geval. Er viel volgens de autoriteiten tot nu toe één coronadode, en er zouden nog geen 900 bevestigde besmettingen zijn. In Nederland zijn tot nu toe zo'n 1,3 miljoen positieve coronatests afgenomen, en er stierven afgelopen jaar volgens het CBS zo'n 20.000 mensen aan covid-19.
Wat Bhutan bovendien bijzonder maakt, zegt André, "is dat het goede gezondheidszorg kent, in dat opzicht is het niet een typisch arm land. Gezondheid is ook een van de belangrijkste geluksfactoren." Sinds 2008 is het geluksgevoel van de bevolking vastgelegd in de grondwet, als een van de belangrijkste doelen die de overheid moet nastreven. Het Bruto Nationaal Geluk is net zo waardevol als het Bruto Nationaal Product, zo is het idee.
Er wordt in het land nauwelijks geld verdiend (jaarlijks zo'n 3000 dollar per inwoner, volgens de Wereldbank) maar de levensverwachting is er relatief hoog (72 jaar voor wie nu geboren wordt) en er leven nauwelijks mensen onder de armoedegrens.
De goede gezondheidszorg blijkt ook uit het robuuste vaccinatiesysteem: er werden dit jaar zo'n 1200 vaccinatiecentra uit de grond gestampt; mobiele vaccinatieteams van artsen, zorgmedewerkers en vrijwilligers wandelen door de bergen om ook afgelegen dorpjes te kunnen inenten.
Als het niet lukt de afgelegen dorpjes te bereiken, bijvoorbeeld door hevige sneeuwval, worden vaccins door helikopters gedropt, inclusief bijbehorend prikpersoneel. Op die manier zijn 13 inwoners van het afgelegen dorpje Esuna ingeënt. Tegen de lokale krant Kuensel Online zegt een van hen: "We zijn heel dankbaar. Als de helikopter het niet had afgeleverd, hadden we meer dan vijf dagen moeten reizen voor een prik."
Scepsis over vaccinatie is er nauwelijks, zegt correspondent André. "Iedereen aanbidt de koning, dus als die zegt 'vaccineer je', dan doen ze het ook." Sinds het begin van de pandemie houden zowel de koning als zijn kabinet zich netjes aan alle coronamaatregelen: koning Wangchuck ging een week in quarantaine na een trip door zuidelijke provincies, en premier Tshering deed datzelfde drie weken lang na een bezoek aan Bangladesh.
